We wrześniu 1890 r. bracia Carl i Gerhart Hauptmannowie, w czasie wycieczki po górach, ujrzeli wiejski dom, położony na zboczu malowniczej doliny. Zachwyceni urokliwym widokiem podjęli decyzję o jego kupnie. Po przebudowie zamieszkali w nim w 1891 r. wraz ze swymi rodzinami. Gerhart mieszkał tu niedługo, wyprowadził się w 1895 r., później osiadł w pobliskim Jagniątkowie. Carl pozostał do śmierci w 1921 r.
Dom Carla i Gerharta Hauptmannów dał początek kolonii artystycznej w Szklarskiej Porębie. Pierwszą grupę tworzyli literaci, ludzie nauki i kultury skupieni wokół pisarzy, spotykający się głównie w celach towarzyskich. Byli wśród nich zarówno mieszkańcy Szklarskiej Poręby, jak też liczni, wybitni goście domu Hauptmannów, przyciągani magnetyzmem nazwiska i miejsca. Byli środowiskiem tak silnym, że już w 1906 r. pojawiły się w prasie informacje o powstaniu kolonii artystów w Szklarskiej Porębie. Śmierć Carla Hauptmanna, głównego inicjatora kolonii, zamyka niejako pierwszy etap jej działania.

Po śmierci Carla Hauptmanna wdowa po nim przeniosła się do Berlina odstępując dom gminie. Budynek pełnił funkcję izby pamięci po pisarzu i miejsca spotkań grupy folklorystycznej. Prezentowane były tutaj prace artystów mieszkających w Szklarskiej Porębie również wystawy, powstałego w 1922 r., Stowarzyszenia Artystów Świętego Łukasza w Szklarskiej Porębie.

W 1923 r. od frontu w centralnej partii dachu dobudowano dużą mansardę. W 1926 r. na prawo od głównych drzwi wejściowych umieszczono drewnianą tablicę upamiętniającą pobyt Gerharta Hauptmanna, autorstwa Helmuta Benny, ozdobioną postaciami z napisanych tutaj dramatów. W 1928 r. na fasadzie willi, z lewej strony od wejścia umieszczona została kamienna tablica upamiętniająca Carla Hauptmanna.

W 1936 r. w Domu Hauptmannów otwarto „Dom Ojczyźniany”. W salach na parterze prezentowano izbę karkonoską wyposażoną w śląskie meble ludowe, na piętrze – ekspozycję twórczości artystów mieszkających w Szklarskiej Porębie oraz dorobek literacki obu pisarzy. W ostatniej fazie wojny schronienie znalazły tu rodziny niemieckie.

Po II wojnie światowej Dom Carla i Gerharta Hauptmannów kilkakrotnie zmieniał użytkowników. W związku z faktem, że jego przedwojenne losy łączyły się z literaturą, po wojnie stał się Domem Pracy Twórczej Związku Literatów Polskich. Przez pewien okres pełnił funkcję domu wczasowego, później, od 1958 r. – próbowano przekształcić go w Dom Weterana dla literatów polskich. Zlikwidowano niemieckie tablice pamiątkowe, a ekspozycja muzealna częściowo została przejęta przez Muzeum Śląskie we Wrocławiu, częściowo uległa rozproszeniu. W 1958 r. z lewej strony wejścia wmurowano tablicę pamiątkową poświęconą Carlowi Hauptmannowi. W ostatnim okresie przed przejęciem budynku przez Muzeum Okręgowe w Jeleniej Górze, które uruchomiło w nim swój oddział, mieścił się tu oddział rehabilitacyjny dla dzieci, podlegający Wojewódzkiemu Szpitalowi w Jeleniej Górze, a później mieszkania komunalne.

Pomysł utworzenia muzeum w Szklarskiej Porębie zrodził się w momencie, kiedy trzeba było rozwiązać problem popadającego w ruinę obiektu. Budynek nie wyglądał atrakcyjnie i był zbyt mały, żeby pełnić funkcję domu wczasowego, jednocześnie funkcjonował w świadomości mieszkańców i władz jako dom pisarza, który przetłumaczył „Chłopów” Reymonta. W maju 1987 r. władze Szklarskiej Poręby zaoferowały Muzeum Okręgowemu w Jeleniej Górze (obecnie Muzeum Karkonoskie) przejęcie obiektu.

Budynek był w stanie ruiny. Przez pierwsze lata prowadzono prace zabezpieczające, inwentaryzacje budowlane, przygotowywano plany zagospodarowania. Przez kolejne – wykonywano prace remontowe, w wyniku których nieco zmieniona została dyspozycja wnętrz w celu przystosowania do funkcji muzeum. Dostępność środków finansowych i materiałów budowlanych w tym czasie była bardzo ograniczona. Przełom nastąpił w 1990 r. Dzięki podpisaniu umowy H. Kohl – T. Mazowiecki w zakresie kultury gwarantującej, między innymi, upamiętnianie miejsc związanych z Gerhartem Hauptmannem, udało się otrzymać dofinansowanie z Fundacji Współpracy Polsko – Niemieckiej oraz z Urzędu Wojewódzkiego w Jeleniej Górze, co pozwoliło dokończyć remont.

Uroczyste otwarcie muzeum w Szklarskiej Porębie nastąpiło 21 lutego 1995 r. W 2001 r. placówka otrzymała nową nazwę Dom Carla i Gerharta Hauptmannów, oddział Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze. Na posesji ustawiono odrestaurowany pomnik nagrobny Carla Hauptmanna, zaś na fasadzie budynku umieszczono tablicę upamiętniająca obu pisarzy.