Ile się nudzimy, a ile pracujemy? Do refleksji nad czasem, pracą i uwagą w epoce przebodźcowania zaprasza fundacja Art Transparent. 23. edycja Przeglądu Sztuki SURVIVAL odbędzie się w długi czerwcowy weekend (18–22 czerwca 2025) w kazamatach 800-letniego zamku w Leśnicy – w przestrzeni dawnej Dyskoteki Forty i otaczającym ją parku.

Czyje prace zobaczymy na Przeglądzie?

Do tegorocznego otwartego naboru na realizacje artystyczne zgłoszono kilkaset propozycji. Zespół kuratorski: Michał Bieniek, Daniel Brożek, Małgorzata Miśniakiewicz i Ewa Pluta wyłonił kilkanaście prac, które zobaczymy w przestrzeniach Zamku, oficyny i parku. Wyłonione w open callu osoby artystyczne: Martyna Baranowicz, Maciej Cholewa, Maks Cieślak, Roberto Cura, Ewa Dąbkowska, Jagoda Dobecka, Łukasz Horbów, Filip Jakubowski, Maja Janczar, Paweł Franciszek Jaskuła, Julia Królikowska, Jakub Leniart, Piotr Mlącki, Irmina Murawska, Miguel Rozas Balboa, Szymon Szewczyk, Anna Sztwiertnia, Kacper Wiatrak, Paulina Włostowska, Katarzyna Wójcicka oraz Grupa Babirot (Olga Budzan, Ewa Głowacka, Emilia Konwerska, Dominika Kulczyńska, Laura Malinowska, Anna Pastuszka, Marta Sieczkowska, Ewa Zwarycz). Pełna lista osób artystycznych zostanie ogłoszona w połowie maja.

Hasło przewodnie: czas i uwaga

23. SURVIVAL – zatytułowany „3s/8h” – koncentruje się na relacjach między czasem, pracą a uwagą. Odwołuje się do historycznych postulatów ruchów robotniczych o ośmiogodzinnym dniu pracy i zestawia je z dzisiejszym trzysekundowym progiem uwagi w mediach społecznościowych. To zaproszenie do refleksji nad tym, jak dziś zarządzamy czasem – jako jednostki i jako społeczeństwo – w epoce przebodźcowania, elastycznego zatrudnienia i ciągłej dostępności. Hasło SURVIVALU odbija się też w kontekście miejsca i okresu (długi weekend czerwcowy), w którym odbywa się wystawa, zwracając uwagę na historię postrzegania czasu. Kategorie „czasu wolnego” czy „nudy” dostępne były przez wieki jedynie dla arystokracji czy wysokiej szlachty. Dziś to uwaga stała się nową miarą czasu i walutą w gospodarce informacyjnej. Praca przestaje być związana z konkretnym czasem, a liczy się efektywność i zadania. Jednocześnie wszyscy uczestniczymy w ekonomii uwagi, która zaburza tradycyjne pojęcia produktywności.

Odpoczywaj i nudź się społecznie

Zespół Art Transparent poleca na festiwal przyjechać rowerem – np. malowniczymi traktami po wałach wzdłuż Odry – albo pociągiem, w zaledwie piętnaście minut z Dworca Głównego. W przyzamkowym parku na odwiedzających czeka Klub Festiwalowy z przekąskami i napojami, gdzie można integrować się z innymi osobami lub po prostu odpoczywać leżąc pod drzewem na trawie czy leżakach. Bujna roślinność i woda zapewnią przyjemny chłód w trakcie czerwcowych upałów.

Każdego dnia na odwiedzających czekają też wydarzenia towarzyszące w ramach obfitego programu Sceny Społecznej. Zaplanowano rozmowy, wykłady i spotkania. O tym, kto nam zabrał czas wolny porozmawia Alek Hudzik z Mint Magazine. Instytut Narutowicza zaprosi do rozważań nad ekonomią uwagi i gniewu. Uniwersytet SWPS opowie o nowych technologiach w kontekście międzyludzkich relacji oraz o ekonomii współdzielenia.

Anna Siekierska w ramach projektu The Big Green zaprosi na grę terenową. Zespół organizatorski wraz z organizacjami partnerskimi z Afryki Południowo-Wschodniej ponownie przybliżą działania artystyczne i relacje podjęte w ramach projektu “Deconfining”. Odbędzie się też polska premiera nowego filmu School of Mutants. W programie znalazły się też oprowadzania kuratorskie oraz oprowadzania dla grup o specjalnych potrzebach np. rodzin z dziećmi czy mniejszości językowych.

Organizatorką Przeglądu Sztuki SURVIVAL jest fundacja Art Transparent, która od 20 lat wspiera sztukę we Wrocławiu. Szczegółowe informacje znajdziesz na: www.survival.art.pl oraz w mediach społecznościowych.

23. Przegląd Sztuki SURVIVAL

18–22.06.2025
dawna Dyskoteka Forty i Zamek w Leśnicy | plac Świętojański 1
Zespół kuratorski: Michał Bieniek, Daniel Brożek, Małgorzata Miśniakiewicz, Ewa Pluta
Wstęp bezpłatny: na wystawę i wszystkie wydarzenia towarzyszące
Wystawa czynna:
12.00–24.00 – środa;
12.00–22.00 – czwartek, piątek, sobota i niedziela

Z początkiem epok nowożytnych czas stał się pojęciem klasowym. W gospodarkach opierających się na pracy niewolniczej miał kilka wymiarów. Pracujący w niewoli nie mieli go wcale, podczas gdy arystokracja wręcz cierpiała na nadmiar czasu wolnego. Dopiero ruchy robotnicze doprowadziły do rewolucji w organizacji ludzkiej doby. Temat „3s/8h” przywołuje dwie jednostki czasu: 8 godzin to – zgodnie z postulatami robotniczymi – część dnia przeznaczona na wypoczynek i samoorganizację, natomiast 3 sekundy to chwila minimalnego zaangażowania współczesnego odbiorcy w mediach społecznościowych. Dziś czas to nie tylko materialny, ograniczony zasób. Jednostką jego mierzenia jest także skupienie uwagi, będące współczesną walutą oraz osobistym i neurologicznym wyzwaniem. Nienormowany czas pracy i elastyczne formy zatrudnienia przyczyniają się tymczasem do trwania w wiecznej gotowości i przy niepełnej obecności. Chwile przerwy w pracy wyewoluowały w ogromny rynek, zamiast pozostawać przede wszystkim ważnym społecznym, politycznym czy prywatnym rezerwuarem. Zrodziło to czas fantomowy, który pod pozorem wolności wyboru i samostanowienia rozmywa się w rozproszonym pochłanianiu treści, a co za tym idzie: w stałym przebodźcowaniu. Psychologiczne i społeczne konsekwencje tego zjawiska domagają się przemyślenia tego, jak rozumiany i używany może być prawdziwie wolny czas.

O miejscu:

Leśnica, wrocławskie osiedle o ponad 800-letniej historii, jest położona ok. 12 km na zachód od centrum miasta. Ta dawna wieś uliczna została przyłączona do Wrocławia w 1928 r. na fali największego powiększenia terytorium miasta o kilkadziesiąt wsi i dwa miasteczka. Leśnica była wówczas liczącą ok. 5 tys. osób osadą, zdegradowaną z miasteczka do wsi, i nosiła nazwę Deutsche Lissa.

Wcześniej była wielokrotnie palona w trakcie najazdów i rozmaitych walk. Najpierw spalili ją husyci, a później żołnierze walczący w wojnie 30-letniej oraz wojska Napoleona Bonaparte na początku XIX w. W 1945 r., mimo iż przechodził tędy front walk o Wrocław, Leśnica doznała stosunkowo małych zniszczeń. Jednocześnie od sierpnia 1942 r. działał tu podobóz obozu koncentracyjnego Gross-Rosen.

Leśnica, a dokładnie stojący w niej zamek, była jedną z siedzib śląskiej linii Piastów. Zamek prawdopodobnie został wybudowany w 1132 r. jako niewielki gródek obronny przy trasie do Legnicy. W nocy z 7 na 8 grudnia 1201 r. zmarł w nim księże Bolesław I Wysoki. W 1335 r. zaś, po śmierci Henryka VI Dobrego – ostatniego księcia wrocławskiego, zamek wraz z całym księstwem stał się częścią królestwa Czech. Po tym czasie majątek leśnicki był własnością kolejnych rodów szlacheckich.

Jeden z właścicieli zamku, przybyły z Włoch hr. Horatio di Forno, stał się bohaterem potwornych legend. Hrabiego cechowały fanatyzm religijny i okrucieństwo wobec poddanych. Podobno kazał zabić 50 osób chłopskich za odmowę przejścia na katolicyzm. Miał także zasztyletować w przypływie gniewu swojego służącego za rozlanie kilku kropel wina. Przez stulecia ludność Leśnicy wierzyła, że upiór arystokraty błąka się po leśnickim zamku, wpływając na pogodę oraz stan pobliskiej rzeki Bystrzycy. Nad osobami służącymi w posiadłości, szczególnie pokojówkami, miał się także znęcać syn hrabiego.

Wkrótce wokół budowli narosła kolejna legenda o rzekomej wizycie króla Prus Fryderyka II, który po zwycięskiej bitwie pod Lutynią w 1756 r. miał wejść do zamku, zaskakując niczego nieświadomych żołnierzy austriackich, którzy w nim kwaterowali. Tę zmyśloną historię rozpropagował i osadził w świadomości społecznej obraz autorstwa Adolfa Menzla.

Konstrukcja przetrwała działania wojenne w 1945 r., a po pożarze w latach 50. zdecydowano o jej odbudowie i przekształceniu w dom kultury. Obecnie działa w nim Dom Kultury OPT ZAMEK.

Pałac w Leśnicy jest charakterystycznym dla architektury Śląska przykładem przekształcenia średniowiecznej siedziby w renesansowy dwór, a następnie okazały barokowy pałac. Budowlę otaczają fortyfikacje bastejowe z XVII w. – w ich przyziemiach najpierw urządzono kazamaty, a na przełomie tysiącleci działa w nich jedna z największych w mieście dyskotek