Krakowska ekspozycja wieńczy monumentalną serię trzech wystaw monograficznych Józefa Chełmońskiego (1849–1914). Dwie wcześniejsze odsłony miały miejsce w Muzeum Narodowym w Warszawie oraz w Muzeum Narodowym w Poznaniu. Wystawa obejmuje szeroki wybór obrazów olejnych oraz akwarel i prac rysunkowych pochodzących z wielu kolekcji prywatnych oraz ze zbiorów muzealnych, krajowych i zagranicznych. Niezwykłość talentu autora Babiego lata oraz sensualna uroda jego dzieł sprawiły, że uzyskał on rangę twórcy narodowego, jednego z najwybitniejszych przedstawicieli polskiego realizmu.

Dzieła Chełmońskiego warto podziwiać jako wybitne przykłady XIX-wiecznego realizmu i zachwycać się ich opracowaniem malarskim. Twórczość ta otwiera również współczesnego odbiorcę na umiłowanie przyrody z całym bogactwem świata fauny i flory, przypominając o potrzebie troski o kondycję natury oraz konieczności harmonijnego z nią współegzystowania. Fascynuje także wyrazista ikonografia prac artysty, obejmująca przedstawienia bazujące na odtwarzaniu zaobserwowanej codzienności oraz krajobrazów w najróżniejszych wariacjach pogodowych i sytuacyjnych. W ich odbiorze można pójść m.in. tropem tzw. zwrotu ludowego, podejmując próbę przewartościowania tego, co kryje się pod naszymi wyobrażeniami swojskości i rodzimości.

Józef Chełmoński, Babie lato | 1875, Muzeum Narodowe w Warszawie

Józef Chełmoński, Sielanka | 1885, Bowers Museum

Mimo wrażenia intuicyjności i spontaniczności postawę twórczą Chełmońskiego cechuje konsekwencja podejmowanych motywów. Utrwalał współczesny sobie świat, który – choć realny i powszedni – był przefiltrowany przez jego emocjonalność. Rezonowało to w postawie artysty jako szczególna symbioza realizmu i romantyzmu.

Niewiarygodny potencjał dzieł Chełmońskiego zachęca do wytyczenia własnego szlaku podczas ich poznawania. Staraliśmy się, by zwiedzanie naszej ekspozycji umożliwiało indywidualny kontakt z twórczością artysty, bez konieczności jej szufladkowania i kategoryzowania. Uwrażliwienie na wielość i równorzędność interpretacji najlepiej pozwoli każdemu i każdej z nas odpowiedzieć na pytanie: jaki jest mój Chełmoński?

Chełmoński

8 sierpnia – 30 listopada 2025 r.
Muzeum Narodowe w Krakowie
Kuratorka: Aleksandra Krypczyk-De Barra
Koordynacja: Ewa Kalita-Garstka