Muzeum Okręgowe w Toruniu zaprasza do Ratusza Staromiejskiego na wernisaż wystawy pt. „Hanna Brzuszkiewicz. Tworzywo i Tchnienie”, który odbędzie się w piątek, 27 stycznia 2023 r. o godz. 17.00. Jest to kolejna z cyklu ekspozycja ukazująca dorobek artystów związanych z Toruniem, którą mamy ogromną przyjemność zrealizować.

Wystawa „Tworzywo i Tchnienie” jest monografią osobowości rzeźby współczesnej – profesor Hanny Brzuszkiewicz, dla której proces kształtowania i samorozwój jest koniecznością życiową, wypełnia jej codzienność. Artystka od 1958 do 2002 była wykładowczynią rzeźby Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i założycielką Pracowni Ceramiki tej uczelni. W 1955 roku prof. Tadeusz Godziszewski w którego pracowni Brzuszkiewicz obroniła dyplom, napisał do prof. Stanisława Horno-Popławskiego wykładowcy PWSSP w Gdańsku, iż rekomenduje ją do studiów podyplomowych, gdyż „Rzeźba współczesna jest dla niej życiem” . Dwuletni pobyt w Trójmieście wzmocnił brawurową odwagę artystki w czerpaniu energii z prażywiołów, archetypów, z rozległego horyzontu humanistyki i wychylonych w przyszłość nurtów cywilizacji.

Od roku dyplomowego (1955), artystka prezentowała prace na wystawach indywidualnych oraz zbiorowych w Polsce i za granicą, była doceniana, nagradzana. W 1973 dzięki Stypendium Rządu Włoskiego podróżowała po Italii nawiązując inspirujące kontakty, także z rzeźbiarzami ASP Rzymu i Florencji, m.in. prof. Ugo Lucernim. Odwiedziła wiele miast, poznała słynne kolekcje. Rzeźby artystki prezentowane są nie tylko w Europie ale też w Japonii [Tokio i inn. 1983–1984] oraz Kanadzie [1967, 1994/1995]. Wystawiała m.in. w Pradze [1962 – srebrny medal wraz z działem polskim]; w Faenzie [1965, 1969, 1974], Gualdo Tadino w Perugii [1966, 1968, 1971, 1972, 1990, 1994]; w Vallauris – [1968 – srebrny medal wraz działem polskim]; Florencji [1976]; Rawennie [1983, 1985, 1987]; Frechen [1978]; w Getyndze – [1988]; Lyonie [1989]; w Arras i innych miastach Francji [1991]; w Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie, Galerii i Nowych Mediów w Warszawie [2010–2011 i 2018 ], w Muzeum Współczesnym Wrocław [2018-2019]; Galerii Mariackiej w Gdańsku [2021]; w Instytucie Cybernetyki Sztuki w Gdańsku i PGS w Sopocie 2022.

W 1963 Marian Turwid w „Przeglądzie Artystycznym” opublikował tekst Rzeźby Hanny Brzuszkiewicz , a Barbara Bieniulis-Strynkiewicz w 1977 podkreślała „Twórczość Hanny Brzuszkiewicz znam od lat z wystaw ogólnopolskich. (…) Podejmowane przez [nią] zadania monumentalne, (…) szereg małych form (…) pełnych ciepła i figlarnej przekory, [świadczą] o nie mniejszej maestrii” . Zygmunt Kotlarczyk podkreślał „Dla tych którym znane są osiągnięcia rzeźby polskiej, (…), wysoki poziom tej wystawy nie jest żadnym zaskoczeniem, bowiem Hanna Brzuszkiewicz ma szczególnie w ceramice polskiej swoje poczesne miejsce”.

Od przełomu lat 60. i 70. w twórczości artystki coraz częściej pojawia się metal, niekiedy także szkło, oraz od lat 50. intuicyjne, niezwykle sugestywne rysunki: kredką o wielu barwach, ołówkiem, węglem, akwarelami czy tuszem. Bogusław Mansfeld w „Tygodniku Kulturalnym” [1977] zauważał ekologiczną wrażliwość zawartą w jej pracach . Zofia Tomczyk-Watrak w 1996 zauważała: „Schemat struktury kosmosu zawarty w rzeźbach Hanny Brzuszkiewicz kojarzy mi się raczej z archetypicznym obrazem kosmicznego drzewa, symbolizującego kosmos jako odradzający się okresowo organizm. Zdolność odradzania się kosmosu bez końca znajduje swoją analogię w życiu drzewa, które w wielu kulturach jest postrzegane jako symbol młodości, mądrości i nieśmiertelności”.

Na ekspozycji w Muzeum Okręgowym w Toruniu znajdzie się ponad 80 form przestrzennych, których percepcja daje iluzję ruchu, rozedrgania, performatyki. Dominują materiały metamorficzne, poddane próbie ognia, czyli kamionka, ceramika z zachwycającymi szkliwami eksperymentalnymi, mosiądz krzemowy, metal spawany, grona szklane i inne. Tworzywa w jej sztuce zachowują energię lekkości, zjawiania się w przestrzeni, antygrawitacji, rozblikowania, jakby było dokumentem jej natchnienia. Eksponowane na wystawie kompozycje pochodzą z kolekcji: Hanny Brzuszkiewicz, zbiorów Prywatnych, Biblioteki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu, Muzeum Okręgowego w Toruniu, Muzeum Porcelany w Wałbrzychu, Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Państwowego Muzeum na Majdanku w Lublinie. Pokaz dopełni kontrapunkt mistrzowskich rysunków artystki od lat 50. XX w. m.in. z Gabinetu Zbiorów Graficznych Biblioteki UMK w Toruniu, zgromadzonych przez uznaną artystkę Cecylię Wiśniewską (1928-1999) oraz przypomnianych przez Elżbietę Hudzik i Lidię Gerc. Można dostrzec w nich m.in. prefiguracje ikonosfer cybernetycznych, ideogramy czy wizjonerskie fantasmagorie.

W 1978 r. Hanna Brzuszkiewicz podkreślała: „Aktualnie żyjemy w świecie, który wkroczył w epokę cywilizacji technicznej. Wrażeniu, że technika nas zdominowała – ulega wielu z nas. Ceramika kryje (…) wielkość wspaniałych cywilizacji. Można założyć, że sztuka ta, wykorzystująca jako tworzywo prastare żywioły, ziemię i ogień – będzie towarzyszyła ludzkości w jej dalszej drodze w mechaniczno-betonowym świecie (…). będzie (…) jedną z dróg powrotu do natury, tzn. tam, gdzie istnieje harmonia i równowaga między człowiekiem a jego środowiskiem” .

Kuratorka: Dorota Grubba-Thiede