Mistrzostwo rysunku.
Andrzej Radwański (1711-1762)

12 lutego 2022 r. – 15 maja 2022 r.
Zamek Królewski na Wawelu

Rysunki krakowskiego malarza Andrzeja Radwańskiego (1711–1762) wykonane są głównie piórkiem lub pędzelkiem maczanym w czarnym, brązowym a niekiedy niebieskim tuszu. Sylwetki postaci artysta budował nierówną, ostro łamaną linią, a wrażenie przestrzenności uzyskiwał dzięki obficie stosowanemu lawowaniu, czyli podmalowywaniu rysunku rozwodnionym tuszem, oraz szrafowaniu (kreskowaniu). Jego prace, które podzielić można na kilka grup: początkowe i koncepcyjne, przygotowawcze i projektowe oraz kopie rycin czy studia dzieł innych autorów (m.in. rzeźb), świadczą o rozległym horyzoncie twórczym i otwartości na wzorce czerpane ze świata sztuki. Przykładem są powstałe w 1738 roku studia rysunkowe nad dekoracjami stiukowymi z kolegiaty akademickiej św. Anny w Krakowie, zwracające uwagę na kilka bardzo ważnych zagadnień związanych z praktyką malarską Radwańskiego. Choć studiowanie rzeźb było już w Europie elementem akademickiej praktyki nauczania rysunku, w krakowskim cechu malarzy nie miało raczej precedensu. W odniesieniu do Radwańskiego można je wytłumaczyć szerokimi zainteresowaniami intelektualnymi, wyjątkowymi u czeladnika tego czasu. Artysta świadomie przenosił rzeźbiarskie postacie na papier, ucząc się przy tym anatomii, odpowiednich proporcji oraz światłocienia.

Niezwykle istotne w twórczości Radwańskiego są również rysunki projektowe używane podczas pracy dla krakowskich zleceniodawców. Choć działalność malarza przypada na okres, gdy podupadły gospodarczo i kulturowo Kraków traci na znaczeniu względem rozwijającej się Warszawy, od lat trzydziestych XVIII wieku można zauważyć na terenie miasta wzmożoną aktywność fundacyjną. Wśród fundacji sakralnych ważną rolę odgrywały dekoracje monumentalne stanowiące jedną z najczęstszych form ujednolicania wnętrza kościoła. W myśl barokowej idei jedności sztuk – architektury, rzeźby i malarstwa – właśnie nowe malowidła pozwalały nadać średniowiecznym świątyniom późnobarokowy wyraz, czego modelowym przykładem było przekształcenie w tym duchu kościoła Mariackiego. W latach 1748–1753 na zlecenie ks. Jacka Augustyna Łopackiego Radwański pokrył dekoracją malarską niemal całe wnętrze świątyni. Ten sam kanonik powierzył mu wykonanie malowideł w katedrze krakowskiej. Obie realizacje należy zaliczyć do najbardziej prestiżowych w mieście. Niedługo później, w 1756 roku, artysta zaangażowany był na mocy kontraktu z siostrą przełożoną Urszulą Lubomirską w odnowienie i wykonanie nowych malatur w kościele Wizytek. Barokowy wystrój zyskał również za sprawą Radwańskiego kościół Franciszkanów (1757–1759). W tym samym czasie malarz prowadził prace w kaplicy św. Jacka w kościele Dominikanów, a w latach 1758–1759 zrealizował dekorację na zlecenie rajcy krakowskiego Awedyka w kościele św. Wojciecha.

Niestety, w czasie wielkiego pożaru Krakowa w 1850 roku większość malowideł monumentalnych Radwańskiego uległa zniszczeniu, a te, które się zachowały, zostały przemalowane, nie dając nam dzisiaj wyobrażenia o swoim pierwotnym charakterze, przez co nazwisko Radwańskiego popadło w zapomnienie.