Już tej jesieni warszawska Defabryka stanie się miejscem wyjątkowego spotkania sztuki, nauki i emocji. W dniach 11 września – 19 października 2025 roku odbędzie się tam indywidualna wystawa fotograficzna Moniki Wanat pt. „Psyche”, kuratorowana przez Izabelę Rogala. Wernisaż zaplanowano na 11 września o godz. 19:00.

Sztuka z empatią – głos dla zwierząt

„Psyche” to nie tylko cykl fotograficzny, ale wielowymiarowy projekt, który Monika Wanat rozwija od 2014 roku, podróżując po świecie i dokumentując życie dzikich zwierząt z niezwykłą wrażliwością. Jej obiektyw nie służy klasycznemu dokumentowi przyrodniczemu – to medium empatii, poprzez które artystka przywraca podmiotowość istotom nie-ludzkim.

Monika Wanat, Shyness | 2024

Monika Wanat, Empathy | 2024

– „Fotografuję zwierzęta z takim samym podejściem, jak ludzi – nie po to, by je uczłowieczyć, lecz by podkreślić ich indywidualność” – mówi artystka.
– „Tam, gdzie jest troska, jest miłość; tam, gdzie jest miłość, jest żałoba; tam, gdzie jest żałoba, są uczucia, a tam, gdzie są uczucia – jest osoba”.

To właśnie ten sposób myślenia przenika cały projekt „Psyche” – jego sercem jest próba spojrzenia na świat z perspektywy innych gatunków, poza dominującym, antropocentrycznym spojrzeniem. Prace Wanat to swoisty wizualny manifest: pełen ciszy, uważności i szacunku dla emocjonalności innych istot.

Między fotografią a nauką

Monika Wanat łączy artystyczną intuicję z naukową rzetelnością – z wykształcenia jest również badaczką, a jej projekty artystyczne powstają na przecięciu humanistyki, biologii i etologii. Jednym z przykładów tej synergii jest fotografia Looking forward III (2022), dokumentująca społeczne relacje zebr. Obraz ten koresponduje z najnowszymi badaniami opublikowanymi w 2025 roku, które dowodzą, że zmiany klimatyczne wpływają na zacieśnianie więzi społecznych wśród tych zwierząt. Samce, spotykając osobniki spoza swojego stada, angażują się w złożone rytuały powitania – to strategia ochrony i wspólnego przetrwania.

– „Zebry w obliczu zmian klimatu potrafią współdziałać, nawet jeśli nie pochodzą z tego samego stada. Bez deklaracji, planów i debat – po prostu działają razem. Dla nas to lekcja.” – mówi Wanat.

Takich opowieści – jednocześnie poetyckich i naukowo udokumentowanych – na wystawie „Psyche” znajdziemy znacznie więcej. Każda praca niesie za sobą głębszy kontekst i zaprasza do refleksji nad relacją człowieka z przyrodą.

Artystka w podróży

Od 2014 roku Monika Wanat odwiedziła ponad 30 krajów na czterech kontynentach – od Namibii, przez Tanzanię, Oman, aż po Chile. Jej fotografie były wielokrotnie nagradzane w prestiżowych międzynarodowych konkursach i prezentowane na wystawach w Polsce i za granicą. Mimo globalnego wymiaru swojej pracy, artystka zawsze skupia się na mikrohistoriach – gestach, spojrzeniach, emocjach, które trudno dostrzec w pędzie codzienności.

– „Cykl artystyczny ‘Psyche’ to projekt, który pokazuje, że inne gatunki nie tylko czują i myślą, ale też budują złożone relacje społeczne. To opowieść o świecie, w którym wartością jest współistnienie, nie dominacja” – podkreśla kuratorka wystawy, Izabela Rogala.

Wystawa, która zmienia spojrzenie

Wystawa „Psyche” w Defabryce to coś więcej niż prezentacja pięknych fotografii. To zaproszenie do rozmowy – o etyce, odpowiedzialności i miejscu człowieka w przyrodzie. Artystka stawia pytania: Czy potrafimy jeszcze słuchać innych istot? Czy jesteśmy gotowi zmienić sposób, w jaki patrzymy na świat? Dzięki sile obrazu, głębi przekazu i wyjątkowej wrażliwości, projekt Moniki Wanat może stać się ważnym głosem w dyskusji o konieczności ochrony dzikiej przyrody i redefinicji naszej relacji z naturą.

Monika Wanat. Psyche
Wystawa fotografii artystycznej

Wernisaż: 11 września 2025 r., godz. 19:00
Defabryka
Kuratorka: Izabela Rogala