Współczesność w kontekście średniowiecznej galerii

Wystawa Powiadacze. Dialog między sztuką współczesną a średniowieczną od 20 października wkracza w przestrzeń Galerii Sztuki Średniowiecznej MNP, by tymczasowo odmienić jej jednolitą strukturę. Przedstawia ona wybrane zagadnienia z dziedziny sztuki, które łączą prace artystek i artystów współczesnych z zabytkami średniowiecznymi. Dzieła odległe od siebie czasowo w przestrzeni wystawy inicjują dialog, który sprawia, że dystans między nimi się zaciera.

Beata Ewa Białecka, Samotrzeć II | 2011, Centrum Sztuki Współczesnej w Toruniu

Św. Anna Samotrzecia, pocz. XVI w., MNP

Unikalne relacje tematyczne i techniczne

Ekspozycja dzieł sztuki współczesnej w kontekście Galerii Sztuki Średniowiecznej nie stanowi prezentacji praktyk artystycznych odnoszących się bezpośrednio do kultury wieków średnich. Przeciwnie, prace te zanurzone są w teraźniejszości, opowiadają o aktualnych problemach, które wszystkich nas dotyczą i przejmują, jak postępująca degradacja planety, trwające wojny, przebodźcowanie technologiczne i informacyjne. Część prac to swoiste manifesty feministycznej siły. Wprawić w konsternację mogą natomiast dzieła zwracające uwagę na zjawisko będące domeną współczesności, jak usunięcie ze sfery społecznej widzialności ciał pozbawionych życia. Powiadaczami zostały również prace dotykające uniwersalnych prawd i dylematów towarzyszących ludzkiej egzystencji, jak przemijanie, żal po starcie bliskiej osoby. Inne natomiast przywołują czasy lub historie biblijne, które w wiekach średnich kształtowały zbiorową wyobraźnię, stawiając przed ówczesnymi twórcami wyzwanie dobitnego oddania słów przekazanych przez święte księgi chrześcijaństwa w medium rzeźby czy obrazu.

Artystyczny recykling i nowe życie dzieł

Część prac wykorzystuje tematy ikonograficzne o średniowiecznym rodowodzie, dekonstruuje je lub twórczo przetwarza, czyniąc na nowo użytecznymi i przedłuża ich żywotność. Swoisty artystyczny recykling obserwować można także w obszarze technik, które spopularyzowały się w wiekach średnich, jako sposoby ozdoby precjozów tworzonych ku chwale Kościoła, jak złocenia i hafty.

Natalia LL, Caput mortuum | 1990, MNP

Głowa św. Jana Chrzciciela na misie | 1476, MNP

Wśród eksponowanych dzieł sztuki współczesnej znalazły się również takie, które przemawiają wspólnym językiem form z zabytkami średniowiecznymi, tworząc nieoczywiste relacje, możliwe tylko do odczytania na tej wystawie. Zaprezentowane zostaną dzieła współczesnych artystek i artystów: Roberta Bartela, Beaty Ewy Białeckiej, Agnieszki Brzeżańskiej, Marty Deskur, Agi Gabary, Kai Koster, Ewy Kuryluk, Natalii Lach Lachowicz, Dawida Marszewskiego, Pauliny Misiak, Magdy Moskwy, Aleksandry Ska. Pochodzą one zarówno ze zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu, ale i są jego depozytami, stanowią własność artystek i artystów lub też zostały wypożyczone na wystawę dzięki uprzejmości innych instytucji kultury: Muzeum Narodowego w Krakowie, Centrum Sztuki Współczesnej w Toruniu oraz Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu im. Magdaleny Abakanowicz.

Interwencja i nowa rzeczywistość muzealna

Wystawa w Galerii Sztuki Średniowiecznej ma charakter interwencji, a do jej założeń należy również zwrócenie uwagi na przestrzeń wystawy stałej, ukazanie rozmaitych wartości zabytków i uczynienie ich na nowo zrozumiałymi dla muzealnej publiczności. Średniowiecze cieszy się dzisiaj dwoistym emploi. Z jednej strony nazwa epoki funkcjonuje dziś jako synonim zacofania, przestarzałości. Z drugiej jednak strony współczesna kultura popularna interesuje się jej atmosferą, co dowodzą powstające obecnie liczne seriale, filmy, czy gry nią inspirowane.

Dawid Marszewski Bez tytułu | 2017 z cyklu Security/, Uniwersytet Artystyczny im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu

Pokłon Trzech Króli | ok. 1470–1490 , MNP

Kuratorki Powiadaczy, świadome dualizmu w obszarze odbioru wieków średnich i trudności w rozumieniu dzieł sztuki religijnej, w dobie powszechnej laicyzacji, uznają za zasadne szukanie nowych sposobów opowiadania o zabytkach tego czasu. Jak się wydaje, zwłaszcza dla młodszych odbiorców rzeźby i obrazy twórców średniowiecznych przestają być zrozumiałe. Dzieła sztuki współczesnej pokazane w kontekście zabytków, proponują publiczności pewnego rodzaju grę poznawczą. Jej zasady zachęcają widza, by w nowy sposób przyjrzał się obiektom, odkrył ich wartości podpowiedziane przez partnerujące im prace. Wystawa może zatem prowadzić do dostrzeżenia detali obiektów, które wcześniej omiatane były zaledwie wzrokiem, czy też do zwrócenia uwagi publiczności na dawne ich role i do obudzenia nadanej im zdolności poruszania emocji. Wystawa czyni muzealia na nowo aktywnymi. Relacje przyczyniają się zatem do konstruowania nowych interpretacji w warunkach stawianych przez czasoprzestrzeń wystawy. Zapowiedzią swoistego dialogu jest tytuł pokazu.

Kuratorki: Katarzyna Sinoracka i dr Patrycja Łobodzińska,
Artyści i artystki: Robert Bartel, Beata Ewa Białecka, Agnieszka Brzeżańska, Marta Deskur, Aga Gabara, Kaja Koster, Ewa Kuryluk, Natalia Lach Lachowicz, Dawid Marszewski, Paulina Misiak, Magda Moskwa, Aleksandra Ska.
Identyfikacja wizualna: Agata Kulczyk