Sztuka plakatu muzealnego na przykładzie kolekcji Muzeum Okręgowego w Toruniu

Wernisaż: 15 sierpnia 2020 r.
Muzeum Okręgowe w Toruniu|
Ratusz Staromiejski w Toruniu
Wystawa czynna do: 15 listopada 2020 r.
Kuratorzy: Justyna Nowak, Hubert Smolarek

Plakat będący niemal od zawsze nieodłącznym, podstawowym elementem reklamy, z racji swego promocyjnego charakteru często bywa lekceważony przez odbiorcę, który zwraca uwagę jedynie na zawarte na nim informacje, pomijając przy tym trud włożony w jego wykonanie oraz pomysłowość artysty. Nierzadko jednak grafik, malarz, rysownik popisuje się nie lada artyzmem i tworzy małe dzieło sztuki, które zasługuje na osobne uznanie. Niniejsza ekspozycja ma na celu zaprezentowanie wyjątkowych plakatów, które na przestrzeni ostatnich 70 lat promowały wydarzenia oraz wystawy organizowane przez i w murach Muzeum Okręgowego w Toruniu. Przygotowano zarówno te nietypowe, jak i najbardziej reprezentacyjne dla danego okresu, wykonane przeróżnymi technikami prace, które od dekad zdobią toruńskie słupy reklamowe oraz gabloty, zachęcając równocześnie do wizyty w muzeum.

Na dobór prac prezentowanych na ekspozycji wpływ miało kilka czynników. Wystawa została pomyślana tak, by pokazać nie tylko plakaty o niepodważalnej wartości artystycznej. Dużą wagę przywiązano również do technik ich wykonania oraz do spektakularności promowanych nimi wydarzeń. I choć niektóre z afiszów mogą pozornie wydawać się niegodne prezentacji w muzeum, to warto docenić ich pomysłowość czy też zastanowić się nad wysiłkiem włożonym w ich powstanie. Ponad dziesięć prac to namalowane na tekturze obrazy, kolejnych kilka wykonano ręcznie z pomocą m.in. przyklejanych liter znanych ze sklepów papierniczych, jeszcze inne ozdobiono krepami, wycinankami, niekiedy samodzielnie długopisem bądź pisakiem wypisywano cały program wydarzeń. Przeróżne, niekiedy karkołomne techniki dawały niespotykane dziś nawet na lekcjach plastyki efekty. Zabiegi te uwarunkowane były jakością funkcjonowania placówek kultury w latach 50., 60., 70. i 80.

Innym godnym uwagi zjawiskiem jest prezentacja dzieł sztuki wykorzystywanych jako ilustracja. Są to de facto obrazy, fotografie czy też zdjęcia rzeźb z dopisanymi tylko (lecz w odpowiedniej stylistyce) datami, miejscem ekspozycji czy informacjami o partnerach organizacyjnych. Podziwiać na takich plakatach można więc prace Jana Matejki, Rembrandta, Tadeusza Makowskiego, Bronisława Jamontta, Uta Maro, Masakatsu Tagamiego czy Stefana Narębskiego.

Prezentowana ekspozycja to również podróż przez historię, swoista kronika dokumentująca życie kulturalne Torunia. Chronologiczny układ plakatów dobrze oddaje zmiany społeczne i polityczne zachodzące w naszym mieście na przestrzeni ostatnich lat. Afisze powstałe przed 1989 rokiem promują m.in. wystawy kultury radzieckiej i państw Bloku Wschodniego, tematyczne imprezy wpisujące się w nurt przyjaźni polsko-radzieckiej czy obchody święta Milicji Obywatelskiej. Współcześnie zaś, coraz częściej sięgano po bolesną tematykę żołnierzy wyklętych, stanu wojennego, komunistycznej bezpieki i rozliczeń z przeszłością. Odwilż tematyczną widać również na przykładzie ekspozycji prac niechętnie promowanych w minionym ustroju artystów czy wystaw związanych w mniejszym lub większym stopniu z religią.

Na wystawie znalazły się prace osób związanych głównie z toruńskim światkiem artystycznym – wielu pracowników i współpracowników Muzeum Okręgowego w Toruniu, m.in.: Józefa Kozłowskiego, Jana Szafrańskiego, Bohdana Olechnickiego, Józefa Pietrzyka, Stanisława Lackowskiego, Zygfryda Gardzielewskiego, Romualda Drzewieckiego, Krzysztofa Deczyńskiego, Małgorzaty Wojnowskiej-Sobeckiej, Tomasza Pietrzyka, Jacka Nawrockiego, Kamila Snochowskiego i wielu innych. Ekspozycja jest zatem również wyrazem szacunku i podziękowania za ich trud włożony w pracę na rzecz krzewienia działań Muzeum Okręgowego w Toruniu.