Muzeum Śląska Opolskiego jest instytucją z ponad 100 letnią tradycją. Zostało założone w 1900 roku jako Muzeum Miejskie w Opolu (Städtisches Museum Oppeln). W 1950 roku zmieniono jego nazwę na Muzeum Śląska Opolskiego, pod którą funkcjonuje obecnie.

Od początku istnienia Muzeum było placówką wielodziałową. Aktualnie tworzy ją siedem działów merytorycznych: Archeologiczny, Edukacji Muzealnej, Etnograficzny, Historyczny, Przyrody, Sztuki i Pracownia Konserwacji Zabytków.

W Opolu Muzeum posiada kilka obiektów wystawienniczych: barokowy gmach pojezuicki oraz nowy pawilon wystawowy tworzą Gmach Główny przy Małym Rynku 7. Tuż obok przy ul. św. Wojciecha 9 znajduje się Kamienica Czynszowa, a przy ul. Ozimskiej 10 w budynku dziewiętnastowiecznej karczmy mieści się Galeria Muzeum Śląska Opolskiego. W Górze św. Anny znajduje się oddział instytucji – Muzeum Czynu Powstańczego.