Galeria Historii Miasta (GHM) rozpoczęła oficjalnie swoją działalność 16 grudnia 2002 roku, jako placówka podlegająca pod Miejski Ośrodek Kultury w Jastrzębiu-Zdroju. Jej pierwszą siedzibą były pomieszczenia w parterowej części żłobka przy ul. Wrzosowej. Te skromne warunki (220 metrów kwadratowych) pozwoliły na urządzenie dwóch stałych ekspozycji: izby śląskiej oraz izby górniczej, natomiast największa sala była przeznaczona na wystawy czasowe. Dodatkowymi pomieszczeniami były: magazyn zbiorów, dwa biura oraz pomieszczenia sanitarne. Zakładano wówczas, że miejsce to jest zalążkiem przyszłego muzeum miejskiego. Pierwszym kierownikiem został mgr Bogdan Kuboszek – jeden z inicjatorów powstania GHM, archeolog i konserwator zabytków.
W 2009 roku w związku z decyzją władz miasta o powiększeniu żłobka, placówka została tymczasowo przeniesiona wraz ze zbiorami i archiwami do pouzdrowiskowego budynku Domu Zdrojowego, należącego do Miejskiego Ośrodka Kultury w Jastrzębiu-Zdroju W roku 2010 r. rozpoczął się nowy etap działalności GHM, gdyż placówka została przeniesiona do okazałego budynku dawnych łazienek uzdrowiskowych z 1912 roku, który mieści się w zabytkowym Parku Zdrojowym. W budynku Łazienek II nazywanych również Nowymi znajdowały się kabiny kąpielowe dla dzieci i dorosłych, inhalatorium oraz hydroterapia. Do dziś we wnętrzu budynku zachowały się charakterystyczne kafle i secesyjne lavabo, z których kiedyś można było zaczerpnąć solankę.
Zmiana siedziby GHM w 2010 roku wpłynęła na zdobycie większej powierzchni wystawienniczej, magazynowej, biurowej oraz zaplecza. Spowodowało to powiększenie kadry pracowników, w skład której wchodzi trzech pracowników merytorycznych i dwóch pracowników gospodarczych:
Marcin Boratyn – kierownik od 2005 r. do nadal; z wykształcenia historyk
Anna Lerch-Wójcik – instruktor od 2010 r. do nadal; z wykształcenia etnolog
Katarzyna Nowak-Gardecka instruktor od 2010 r. do nadal; z wykształcenia etnolog
Walentyna Wojciechowska – pracownik administracyjno-gospodarczy od 2003 r. do nadal,
Anna Łuczak – pracownik gospodarczy od 2015 r. do nadal
Marek Mosz – konserwator od 2015 r. do nadal
Od samego początku GHM skupiła się głównie na gromadzeniu, przechowywaniu i udostępnianiu zabytków związanych z miastem Jastrzębie-Zdrój, kładąc główny nacisk na:
dokumenty, pamiątki, zdjęcia, fotografie i inne przedmioty związane z: historią uzdrowiska, budową, historią i współczesności miasta oraz jastrzębskich kopalń, z okresem pacyfikacji kopalń i działalności jastrzębskiej „Solidarności”,
sztukę plastyczną będąca wytworem środowisk górniczych oraz zabytki techniki i kultury górniczej.
wszystkie elementy tradycyjnej kultury materialnej i duchowej ludności autochtonicznej (dokumenty, fotografie, narzędzia rolnicze, przedmioty codziennego użytku, ubiór, rękodzieło i sztuka ludowa).
Ważnym aspektem działalności placówki jest prowadzenie edukacji z zakresu historii i etnografii miasta i regionu. Lekcje muzealne prowadzone są bezpłatnie na wszystkich wystawach stałych i czasowych. Z uczestnictwa w lekcjach muzealnych korzystają dzieci i młodzież niemal wszystkich placówek edukacyjnych w mieście a także z okolicy. Galeria Historii Miasta prowadzi także rozbudowaną działalność wydawniczą. Systematycznie wydawane są książki i albumy o charakterze popularno-naukowym a także foldery i katalogi do wystaw, plakaty, broszury, pocztówki, gazety. Regularnie od roku 2006 ukazuje się kwartalnik „Biuletyn Galerii Historii Miasta”, w którym publikowane są artykuły z zakresu historii oraz etnografii miasta a także opisujące aktualną działalność GHM. Autorami artykułów są pracownicy placówki, a także nauczyciele, członkowie zaprzyjaźnionych organizacji a także lokalni pasjonaci historii.
Placówka od momentu powstania pełni rolę ośrodka wystawienniczego. Tutaj spotykają się i integrują miłośnicy historii oraz tradycji ziemi jastrzębskiej, artyści oraz członkowie lokalnych organizacji. Organizowane są wernisaże, konferencje popularno-naukowe, spotkania ze znanymi osobami, wieczorki poetyckie, koncerty muzyczne oraz widowiska – inscenizacje tradycyjnych zwyczajów. Galeria Historii Miasta jest organizatorem licznych konkursów m.in. z wiedzy o mieście, genealogicznych, fotograficznych, plastycznych. GHM organizuje imprezy plenerowe, nawiązujące do historii ziemi jastrzębskiej m.in. Piknik w PRL-u czy Piknik w kurorcie.
Pracownicy prowadzą pracę w terenie – dokumentują, przeprowadzają wywiady i zbierają materiały z zakresu historii i etnografii.
GHM udostępnia także bogate archiwum i bibliotekę, wszyscy chętni mogą uzyskać w placówce informacje z zakresu historii i tradycji ziemi jastrzębskiej. Z możliwości tej korzystają zarówno uczniowie, studenci jak i nauczyciele oraz osoby pragnące poznać bądź poszerzyć wiedzę o przeszłości miasta i regionu.
