Skip to content Skip to footer
Ładowanie Wydarzenia

« Wszystkie Wydarzenia

  • To wydarzenie minęło.

Czapski z Kurozwęk

10 lipca 202113 marca 2022

Józef Czapski, Piesek w zielonym płaszczyku, malarstwo polskie, sztuka XX w., Niezła Sztuka

Czapski z Kurozwęk

10 lipca 2021 r. – 13 marca 2022 r.
Muzeum Narodowe w Krakowie |
Pawilon Józefa Czapskiego
Kurator: Agnieszka Kosińska

_____________________________________________________________________________

Józef Czapski, Autoportret z książkami, portret, malarstwo polskie, sztuka xx w., Niezła Sztuka
Józef Czapski, Autoportret z książkami | 1973, zbiory Michael Popiel de Boisgelin, Kurozwęki

Malarstwo Józefa Czapskiego z kolekcji Jolanty z Wańkowiczów markizy de Boisgelin i Gilles’a markiza de Boisgelin w zbiorach Michaela Popiela markiza de Boisgelin w Kurozwękach.

Prezentowana kolekcja malarstwa Józefa Czapskiego została stworzona przez Jolantę z Wańkowiczów markizę de Boisgelin (1923–1964) i jej męża Gilles’a markiza de Boisgelin (1919–1990). „Z paru moich protektorów kupujących jest Jola Boisgelin, ona Polka bez grosza, on bardzo bogaty, i oni jedni mnie jeszcze kupują, ale wieszają tylko moje studia do ostatnich granic «holenderskie». Wszystkie pamięciowe «od wizji» – te, które są moim widzeniem ludzi itd., stawiają za szafą w służbowych pokojach – bo im ściany «wyłamują»ˮ – pisał Czapski do swojego przyjaciela Ludwika Heringa w liście z 9 listopada 1960 roku. Po przedwczesnej i tragicznej śmierci Joli dodawał: „To była moja tu najserdeczniejsza przyjaciółka” (z listu do Heringa, 12 października 1965 roku).

Rysunek Józefa Czapskiego przedstawiający Jolantę (Jolę) z Wańkowiczów de Boisgelin, rysunek, sztuka XX w., Niezła Sztuka
Rysunek Józefa Czapskiego przedstawiający Jolantę (Jolę) z Wańkowiczów de Boisgelin | 1954, zbiory Michael Popiel de Boisgelin, Kurozwęki

Czapski portretował Gilles’a i Jolę, wielką piękność; przedstawił Joli Czesława Miłosza i Jeana Colina, o czym świadczą zapiski Czapskiego w eksponowanych również na naszej wystawie dziennikach. Być może bywał także w zamku rodowym Coatguelen w Pléhédel w Bretanii (bywał tam na pewno Miłosz), a obrazy o tematyce morskiej, dość liczne w tym zbiorze, powstały być może pod urokiem tego niezwykłego, surowego wybrzeża. Po przedwczesnej śmierci Jolanty Gilles kontynuował zainteresowania żony, kupował obrazy Czapskiego, wspierając go.

Józef Czapski, Kalendarz ręcznie wykonany dla Jolanty (matki) z Römerów Wańkowicz , malarstwo polskie, sztuka xx w., Niezła Sztuka
Kalendarz ręcznie wykonany dla Jolanty (matki) z Römerów Wańkowicz | 1946, zbiory Michael Popiel de Boisgelin, Kurozwęki

Najwcześniejszy obraz w tej kolekcji pochodzi z roku 1953 („Zadumany fryzjer„), ostatni to „Klatka schodowa” z 1977 roku – portret schodów wiodących do pokoiku Józefa Czapskiego i, wyżej, pokoiku jego siostry Marii Czapskiej w Maisons-Laffitte pod Paryżem, w siedzibie Instytutu Literackiego i Kultury, gdzie rodzeństwo spędziło połowę swojego życia. Z przyjaźni i przez splot ludzkich losów powstała jedna z najciekawszych prywatnych kolekcji malarstwa Czapskiego na świecie, a po kolekcji Barbary i Richarda Aeschlimannów z Chexbres w Szwajcarii również największa. To w tej kolekcji, liczącej dwadzieścia trzy obrazy olejne, spotkamy te najsłynniejsze: „Autoportret z żarówką” (1958), „Piesek w zielonym płaszczyku” („Cierpliwy piesek„) (1971) czy „Żółte stoliki i popielniczka” (1957). Kolekcję Boisgelin-Popiel uzupełnia sześć akwarel i rysunek przedstawiający Jolę (z 1954 roku).

Józef Czapski, Piesek w zielonym płaszczyku, malarstwo polskie, sztuka XX w., Niezła Sztuka
Józef Czapski, Piesek w zielonym płaszczyku | 1971, zbiory Michael Popiel de Boisgelin, Kurozwęki

Obrazy i akwarele eksponujemy w oryginalnych ramach. Rozramowanie obrazów olejnych pozwoliło sprawdzić datowanie i sygnatury skryte pod ciężką ramą. Niektóre dzieła mają notatki poczynione ręką Czapskiego. Na blejtramie Café de la Concorde mamy: „Chaises vides” („Puste krzesła”); na blejtramie „Stara kobieta w czerni”: „Rosaire, 1956” (różaniec, modlitwa różańcowa). Są prace niedatowane i niesygnowane, np. „Łódka z czerwonym żaglem” czy „Zadumany fryzjer”, ale zapiski w dziennikach artysty – opisujące proces malowania – pozwoliły datować niektóre z nich. W takich przypadkach w podpisach na wystawie występują nawiasy kwadratowe. Poprzez staranne badanie obiektu de visu oraz dzięki ich cyfrowym wizerunkom (miękkie rozproszone światło) – a także studia źródeł takich jak dzienniki Czapskiego udało się sprostować kilka występujących w literaturze przedmiotu omyłek co do datowania obrazów z tej kolekcji i przesunąć datę najwcześniejszego z nich.

Józef Czapski, Żółte stoliki i popielniczka, martwa natura, malarstwo polskie, sztuka XX w., Niezła Sztuka
Józef Czapski, Żółte stoliki i popielniczka | 1957, zbiory Michael Popiel de Boisgelin, Kurozwęki

Fascynującym tematem, godnym osobnej rozprawy, jest tytułowanie obrazów przez Czapskiego (proszę spojrzeć na cytowany poniżej fragment dziennika). Czapski nadawał tytuły lakoniczne: „Fryzjer”, „Rue Jacob”, „Autoportret” (na „Autoportret z książkami”); chwytające dojmujący detal: „Voile rouge” („Czerwony żagiel”), „Chaussettes rouges” („Czerwone skarpetki” – dla znanego obrazu „Żółte stoliki i popielniczka”); czasem dowcipne – „Szmata czerwona” (w literaturze przedmiotu występuje jako Czerwona draperia). Dzienniki są w tym względzie nieocenionym źródłem. Te, które posłużyły kuratorowi do powyższych zadań, pokazujemy na wystawie. W listopadzie 2021 roku ze względów konserwatorskich zmienimy obecny układ dzienników na inny, również korespondujący z tematem kolekcji z Kurozwęk.

Jak sam Czapski widział kolekcję Joli i Gilles’a de Boisgelin? „Moje tam dobre obrazy 3 martwe: „Zielone gruszki”, „Pomarańcze”, „Wazon”; „Słomiane krzesła w kawiarni”; „Stara kobieta z różańcem”; „Czerwona kobieta przy barze”. Uczucie, że tam są może moje najlepsze obrazy, najostrzej, jakby na świeżo przeżyte, jakbym dopiero teraz odkrył, co warte w moim malarstwie, a malowałem je nie bardzo wiedząc [widząc]?” – zanotował 12 maja 1978 w dzienniku.

Józef Czapski, Martwa natura z kieliszkiem, martwa natura, malarstwo polskie, sztuka XX w., NiezłaSztuka
Józef Czapski, Martwa natura z kieliszkiem | 1968, zbiory Michael Popiel de Boisgelin, Kurozwęki

Gilles V markiz de Boisgelin, wicehrabia Pléhédel, zmarł bezpotomnie. Całą kolekcję i majątek zapisał Michałowi Popielowi, synowi Jana Marcina Popiela, siostrzeńca Jolanty Wańkowicz. Ostatni właściciele Kurozwęk – Popielowie herbu Sulima ­– są dla Krakowa nie mniej znani i zasłużeni. Wymieńmy tylko Pawła Popiela (1807–1892), prekursora konserwatyzmu na ziemiach polskich, jednego z najważniejszych polskich myślicieli konserwatywnych XIX wieku, autora pism politycznych i pamiętników. Był on założycielem (w 1848) i akcjonariuszem krakowskiego dziennika „Czas”, istniejącego do 1939 roku. Jako miłośnik zabytków, pełniąc funkcję pierwszego konserwatora budownictwa i sztuki Krakowa i okręgu, przyczynił się do odbudowy (szczególnie po pożarze miasta w 1850) wielu kluczowych zabytków; uczestniczył w zakładaniu Muzeum Narodowego.

W 1996 roku Jan Marcin Popiel (ojciec) i Michał Popiel de Boisgelin (syn) za gorącą namową kuzyna, Bogumiła Książka, sprowadzili kolekcję z Coatguelen do Kurozwęk. Prezentowana jest w tamtejszym pałacu, który właśnie jest restaurowany; od 2022 roku będzie można ją podziwiać w nowej galerii sztuki współczesnej na najwyższym piętrze rezydencji.

Na wystawie prezentujemy też rzadkie książki, zdjęcia, listy, ręcznie robiony kalendarz, a także sygnet rodowy ze zbiorów Michaela Popiela de Boisgelin z Kurozwęk.

Szczegóły

Początek:
10 lipca 2021
Koniec:
13 marca 2022
Witryna internetowa:
https://mnk.pl/wystawy/czapski-z-kurozwek

Miejsce wydarzenia

Muzeum Narodowe w Krakowie | Pawilon Józefa Czapskiego
Piłsudzkiego 12
Kraków, 30-062
+ Google Map
Telefon:
+48 12 433 58 40
Witryna internetowa:
https://mnk.pl/oddzial/pawilon-jozefa-czapskiego/o-pawilonie
NIEZŁA SZTUKA © 2024. ALL RIGHTS RESERVED.