
Kuszenie Witkacego
8 lipca 2025 – 20 września 2025


Prace plastyczne jednego z najwybitniejszych artystów polskich 1. połowy XX wieku Stanisława Ignacego Witkiewicza (1885–1939) używającego od 1917 roku artystycznego pseudonimu Witkacy są nie tylko niezwykle efektowne wizualnie, ale też odkrywają zasoby intelektualne.
Jednym z najważniejszych wątków jego twórczości są sprawy egzystencjalne, także – stosunek do tradycji chrześcijańskiej. Wprawdzie Witkacy deklarował się jako człowiek niewierzący, jednak często odwoływał się do motywów biblijnych, choć na ogół przedstawiał je w sposób dość kontrowersyjny.
Najważniejszym obiektem na wystawie będzie więc obraz Stworzenie świata (własność Muzeum Sztuki w Łodzi) de facto prezentujący akt twórczy Boga Ojca powołującego do życia kobietę jako źródło wszelkich pokus oraz grzechów będących ich następstwem – obżarstwa, rozpasania seksualnego, pijaństwa, pychy, narkomanii.
Oczywistym dopełnieniem tego wątku będą dwie malarskie wizje tematu Kuszenie św. Antoniego (własność Muzeum Narodowego w Krakowie), podejmowanego przed Witkacym przez wielu wybitnych artystów (Martin Schongauer, Hieronimus Bosch, Salvador Dali) przedstawiające św. Antoniego Pustelnika dręczonego przez demony.

Pozostałe prace (w większości wysokiej jakości reprodukcje pasteli) to wariacje na powyższe tematy – erotyki oraz nieumiarkowania w jedzeniu i piciu pokazane przy pomocy żartobliwych Cenników potraw oraz portretów wykonywanych pod wpływem alkoholu i eksperymentów z różnymi narkotykami (kokainą, meskaliną, peyotlem i haszyszem).
Na podstawie całości można zaryzykować twierdzenie, że Witkacy w swoich utworach wadził się głównie ze sobą i swoimi słabościami, ale też i z Panem Bogiem oraz swoim, często fałszywym i obłudnym otoczeniem. Ukazanie tego aspektu jego sztuki ma charakter zarówno edukacyjny, jak i dyskusyjny może więc zachęcić do dalszych refleksji. ~ Anna Żakiewicz
Kuszenie Witkacego
8 lipca – 21 września 2025 r.
Muzeum Archidiecezji Warszawskiej
Kuratorka: Anna Żakiewicz
Koordynatorka: Eliza Bernatowicz