Leszek Knaflewski. Knaf’s Not Dead

Wernisaż: 30 stycznia 2020 r.
godz. 19:30
Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie
Wystawa czynna do: 08 marca 2020 r.
Kurator: Cezary Pieczyński

LESZEK KNAFLEWSKI (ur. 08.05.1960r. w Poznaniu) studiował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu (obecnie Uniwersytet Artystyczny) w latach 1980-1985, gdzie w pracowni prof. Jerzego Kałuckiego uzyskał dyplom z wyróżnieniem. W roku 1990 podjął pracę dydaktyczną na Wydziale Komunikacji Multimedialnej (Katedra Intermediów) Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu. Prowadził tam pracownię Audiosfery. Był również profesorem Wydziału Artystycznego Uniwersytetu Zielonogórskiego. Tworzył rysunki, fotografie, filmy, audioperformansy, obiekty i instalacje.

Na przełomie lat 70. i 80., grał jako perkusista w punkrockowych zespołach Sten, Rasa i Socrealizm. Później brał także udział w takich formacjach muzycznych, jak Art Sound Project, Drum Machina czy KOT. Ta ostatnia formacja, powstała w 2004 r., wywodzi się bezpośrednio ze wspomnianej pracowni Audiosfery, prowadzonej przez Knaflewskiego na poznańskiej uczelni artystycznej. W okresie studiów artysta był zaangażowany w działalność klubu DNO (1980-1981). Od 1983 roku, wraz z Mariuszem Krukiem, Wojciechem Kujawskim i Krzysztofem Markowskim współtworzył grupę artystyczną Koło Klipsa, związaną z poznańską Galerią Wielka 19. Z tego czasu pochodzą takie realizacje jak np. Dzidy, ale też większość rysunków Knaflewskiego. Grupa została rozwiązana w 1990 roku.

Na pierwszej indywidualnej wystawie (Galeria Miejska Arsenał w Poznaniu, 1993 r.), debiutując jako KNAF, nawiązał w swojej pracy Kalendarz do motywów, które wielokrotnie pojawiały się w rysunkach z okresu Koła Klipsa, czyli „korzonków-plemników” i krzyży. Knaflewski wykorzystał do realizacji Kalendarza faktyczne korzonki roślin, oplatając je dodatkowo włosami. Zapoczątkował w ten sposób obszerny cykl prac zwanych Miesiącami.

Pod koniec tysiąclecia Knaflewski zaczął do swoich prac wprowadzać elementy dźwiękowe, rozpoczynając od audioperformansu w 1999 roku – gry na odpowiednio zmodyfikowanej trumnie – w poznańskiej Galerii AT. Działania na trumnie były wielokrotnie powtarzane na przestrzeni lat w kolejnych performansach artysty i stały się kanoniczne dla jego twórczości. Audioperformans doczekał się rejestracji w 2003 roku w Galerii Piekary (pt. Trumna Elektryczna).

Pierwsza dekada XXI wieku to przede wszystkim instalacja z użyciem lightboxa pt. Catolic-Cola (2001), Good mit uns (2004) oraz osiem lightboxów pt. Killing me softly (2005), powiązanych z filmem i obiektem pt. Spirit (2005). Prace te stanowią każdorazowo mocny komentarz do klerykalizmu, komercjalizmu, granic władzy i radykalizmu ideologii.

Kolejna ważna seria prac przedstawiona została w roku 2008, na indywidualnej wystawie w Galerii Piekary w Poznaniu, zatytułowanej Skrzyżowanie przeciwko rondom. Na wystawę składały się takie filmy jak: Złap F., White Power, Nagłe załamanie turystyki oraz Cement (dwa ostatnie prezentowane na ekranach trzymanych przez przebrane i upozorowane manekiny), a także instalacja zatytułowana, jak sama wystawa.

Ważnym wątkiem w twórczości Knaflewskiego jest refleksja nad dydaktyką, instytucjonalnym kształceniem młodych ludzi. Jako profesor uczelni artystycznej, zwracał szczególną uwagę na kwestię budowania autorytetu pedagogicznego, metod nauczania oraz charakter wymagań stawianych uczniom: częstokroć zniewalających, ograniczających kreatywność i radość tworzenia, będących nadużyciem wobec wychowanków. Wątek ten uwidacznia się już poniekąd w filmie Spirit. Zostaje w pełni rozwinięty w instalacji premierowo pokazanej na wystawie Preface w 2012 roku w Galerii Piekary pt. Full screen (szkielet klatki opatrzonej kolcami o wymiarach 400 x 260 x 230 cm), do której dołączony został film This is the Soundtrack. Był to jednocześnie ostatni premierowy pokaz twórczości artysty.

Leszek Knaflewski zmarł 06.09.2014 r., w trakcie przygotowywania wystawy zbiorowej, prezentującej dokonania grupy Koło Klipsa w Muzeum Sztuki w Łodzi (Witalny realizm grupy Koło Klipsa, 12.12.2014-01.03.2015). W 2015 roku odbyła się istotna wystawa zbiorowa w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski pt. Przestrajanie. Leszek Knaflewski i audiosfera, na której zaprezentowano prace Knaflewskiego oraz jego studentów. W 2017 roku, również z inicjatywy CSW Zamek Ujazdowski, powstała kompozycja muzyczna autorstwa Roberta Curgenvena, Krzysztofa Cybulskiego i Michała Górczyńskiego, których zamiarem było przetworzenie i rozwinięcie pracy rozpoczętej przez Knaflewskiego, lecz nieukończonej z powodu śmierci – artysta pozostawił po sobie jedynie serię rysunków. Suma 4.30. Koncert dla Leszka Knaflewskiego stanowi więc impresję na temat koncepcji Knaflewskiego, jednocześnie będąc hołdem dla przedwcześnie zmarłego twórcy. W 2018 roku poznańska Galeria Miejska Arsenał, we współpracy z Katedrą Intermediów Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu, zainaugurowała poświęcony pamięci Leszka Knaflewskiego ogólnopolski konkurs KNAF – Nagroda im. Leszka Knaflewskiego dla młodych twórców. Konkurs dedykowany jest artystom posługującym się nowymi mediami, ze szczególnym uwzględnieniem tych, którzy łączą w swojej twórczości, podobnie jak ówczesny profesor Uniwersytetu, sztuki wizualne z dźwiękiem.