Romantyzm i nostalgia.
Obraz kresów w malarstwie polskim

20 czerwca 2021 r. – 31 lipca 2021r.
Muzeum Nadwiślańskie w Kazimierzu Dolnym

Wystawa “Romantyzm i nostalgia. Obraz kresów w malarstwie polskim” jest wystawą wyjątkowa. Pokazuje jak ważnym od strony kulturowej był obszar dawnej Rzeczpospolitej. Ekspozycja obejmujących obszar od Bałtyku po Huculszczyznę. Z jednej strony istniały tam duże ośrodki, jak Wilno czy Lwów, z drugiej mniejsze centra sztuki, które przyciągały intelektualistów, literatów i malarzy. I tak, wystawa pokazuje środowisko wileńskie skupione wokół Uniwersytetu im. Stefana Batorego. Prezentujemy artystów najbardziej reprezentatywnych dla tego środowiska: Ferdynanda Ruszczyca, Michała Roubę, Bronisława Jamontta, Tytusa Niesiołowskiego, Czesława Wierusz Kowalskiego czy Czesława Znamierowskiego. Widoki drugiego z ośrodków, Lwowa, możemy rozpoznać w dziełach Odo Dobrowolskiego, Czesława Sadowskiego czy Stanisława Dębickiego.

W 1933 r. do Zułowa, miejsca urodzenia Józefa Piłsudskiego, przyjechał, związany z Kazimierzem Dolnym, Zenon Kononowicz. Na wystawie można obejrzeć gwasze, które powstały w czasie tego pobytu. Artysta stworzył wówczas ok. 200 prac, które były pokazywane, z dużym sukcesem, w 1934 r. w Warszawie, a następnie w Wilnie i Lwowie.

Od XIX w. Wileńszczyzna, Polesie, czy okręg wołyński były naturalnym obszarem peregrynacji artystycznej. Powstawały pejzaże malowane w duchu ówczesnych, nowych rozwiązań plastycznych. Przyjeżdżali tam – zauroczeni widokiem, miejscową tradycją, nastrojem czy kolorem – artyści, których nazwiska przeszły do kanonu sztuki polskiej: Jan Stanisławski, Leona Wyczółkowski, Kazimierz Sichulski, Józef Szermentowski czy Julian Fałat. Ale na wystawie pokazujemy także prace artystów mniej rozpopularyzowanych, ale równie znakomitych, jak: Zenobiusz Poduszko, Stanisław Żukowski, Maria Klass-Kazanowska, Mieczysław Kotrabiński, Apoloniusz Kędzierski, Stanisław Czajkowski, a także malarzy ukraińskich: Józef Kuryłas czy Jarosław Pstrak.

Niezwykle istotne stały się mniejsze centra sztuki. Jedno z nich to położona nad Bałtykiem Połąga Tyszkiewiczów. Ten ośrodek na wystawie reprezentują – poprzez pejzaże morskie – Leon Wyczółkowski i Stanisław Witkiewicz. Innym, wyjątkowym miejscem był Krzemieniec, porównywany z Kazimierzem Dolnym. Ta kolonia artystyczna przyciągała rzeszę znakomitych artystów. Widoki miasteczka z jego wyjątkowa drewniana architekturą, Liceum Krzemienieckim czy zamkiem na górze Królowej Bony odnajdziemy na obrazach Jana Cybisa, Stanisława Borysowskiego, Aleksandra Manna, Marcina Samlickiego, Stanisława Osostowicza, członka Grupy Krakowskiej czy Marcina Kitza, artysty pochodzącego ze Lwowa. Na wystawie możemy także zobaczyć widok Wiśniowca autorstwa Jadwigi Przeradzkiej, uczennicy Tadeusza Pruszkowksiego. Artyści chętnie wyruszali tam z pobliskiego Krzemieńca.

Wystawa łączy przeszłość z teraźniejszością pokazując uniwersalność i nieprzemijalność uroku miejsc plenerowych. 10 lat temu Krzemieniec ponownie stał się miejscem malarskich i fotograficznych plenerów mających rangę międzynarodową. Były one częścią Sympozjów Artystyczno-Naukowych – “Spotkania w Krzemieńcu”, których pomysłodawcą jest Leszek Żebrowski, prezes Stowarzyszenie Forum Innowacyjności Odin oraz właściciel Galeria Labirynt No2. To niezwykle cenna inicjatywa, z jednej strony kontynuującą krzemieniecką tradycję, z drugiej dająca możliwość spotkań i dialogu artystów z całego świata. Centra plenerowe są nie tylko miejscem tworzenia jego widoków, ale także miejscem inspiracji, wymiany myśli. Prace artystów biorących udział w tych plenerach możemy zobaczyć w przestrzeni sali ekspozycyjnej w Dworze z Gościeradowa. Twórcy w różnorodny sposób operują środkami plastycznymi wykorzystując odmienne materiały. Jedni koncentrują się na formie, inni na warstwie malarskiej.

Wystawa podzielona jest na dwie części, pierwszą (malarstwo historyczne) można podziwiać w Galerii Wystaw Czasowych, ul. Rynek 19, drugą (malarstwo współczesne) w Dworku z Gościeradowa, ul. Podzamcze 20.