Urszula Broll.
Atman znaczy oddech

21 stycznia 2022 r. – 20 lutego 2022 r.
Galeria Bielska BWA
Kurator: Janina Hobgarska

Twórczość Urszuli Broll skłania do przemyślenia relacji człowieka z naturą i metafizycznym wymiarem rzeczywistości.

Janina Hobgarska, kurator wystawy: Wystawa malarstwa Urszuli Broll, to rozpięta na przestrzeni dekad opowieść o życiu i twórczości artystki, która miała bezpośredni udział w kształtowaniu się powojennej awangardy na Górnym Śląsku. W zwrotnym punkcie swoich artystycznych poszukiwań zaczęła malować mandale – obrazy medytacyjne. Sztuce polegającej na wytwarzaniu rzeczy przeciwstawiła sztukę jako jogę. Intymna twórczość Urszuli Broll skłania do przemyślenia relacji człowieka z naturą i metafizycznym wymiarem rzeczywistości.

Urszula Broll urodziła się w 1930 roku w Katowicach. W 1983 roku artystka na stałe osiedliła się w Przesiece, niewielkiej wsi w centrum Karkonoszy, nieopodal Jeleniej Góry, gdzie mieszkała do końca życia. Zmarła w Przesiece w lutym 2020 roku, gdy trwały przygotowania do premierowej retrospektywnej wystawy w warszawskiej Królikarni.
Retrospektywna wystawa Urszuli Broll „Atman znaczy Oddech” prezentuje obrazy malarskie na płótnie i prace na papierze, pokazujące dorobek artystki z lat 1950–2005. Są to cykle: „Czarny Śląsk i Grupa St-53” – wczesne prace: portrety kobiet śląskich, kubistyczne przedstawienia martwych natur, pejzaże przemysłowe; „Malarstwo materii – cykl Alikwoty”; „Sztuka jako joga” – prace niejako wynikające z procesu poznawania własnej osobowości i doświadczania świata; Grupa „Oneiron” – Czarne karty (30 sztuk), jako Leksykon symboli; „Mandale” – swoiste zapisy przekazów duchowych. Prace pochodzą ze zbiorów Artystki, kolekcji Muzeum Śląskiego i Muzeum Historii Katowic w Katowicach i prywatnej kolekcji.

Katarzyna Kucharska, kuratorka premierowej wystawy w Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego w Królikarni, Oddziale Muzeum Narodowego w Warszawie (2020), dyrektorka Fundacji Katarzyny Kozyry:
Tytułowy „atman” (z sanskrytu duch, oddech) pojawił się w twórczości Broll w 1967 roku i wiąże się z działalnością słynnej katowickiej Grupy Oneiron. W pracowni, którą artystka prowadziła z mężem Andrzejem Urbanowiczem, w latach 60. XX wieku powstało laboratorium eksperymentów duchowych i artystycznych. Dyskutowano tam o filozofii, religii, magii, okultyzmie i gnozie. Z tego czasu pochodzi zestaw tzw. „czarnych kart” – wspólne dzieło członków Grupy (Urszula Broll, Andrzej Urbanowicz, Henryk Waniek, Zygmunt Stuchlik, Antoni Halor). Każda z kart była ideogramem jednej litery alfabetu. Litera „A” drogą losowania przypadła Broll, która przypisała jej hasło Atman, a pozostali członkowie dokładali do wspólnego dzieła elementy kojarzące się im z tą literą.
Od początków lat 70. Artystka i krąg jej przyjaciół skierowali swoje zainteresowania w stronę buddyzmu. (…) Pod wpływem lektur i praktyk medytacyjnych rozwijała się nowa twórczość artystki. Najpełniej wyrażają ją mandale i abstrakcyjne obrazy geometryczne wykonane techniką akwareli. To one należą do jej najważniejszych i oryginalnych dokonań artystycznych. Zachwycają warsztatem, wspaniałą kolorystyką, niosą wielki ładunek energii.

Retrospektywna wystawa malarstwa Urszuli Broll (1930–2020) prezentowana była w 2020 roku w Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego w Królikarni, Oddziale Muzeum Narodowego w Warszawie, kurator Katarzyna Kucharska; druga odsłona w 2021 roku w Muzeum Karkonoskim w Jeleniej Górze, kurator Janina Hobgarska. W Galerii Bielskiej BWA w Bielsku-Białej wystawa prezentowana będzie od 21 stycznia do 20 lutego 2022 roku, kurator Janina Hobgarska.
Partnerem wystawy jest Fundacja Katarzyny Kozyry.
Wystawie towarzyszy książka powstała w 2019 roku w ramach inauguracyjnej wystawy „Urszula Broll. Atman znaczy Oddech” w Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego w Królikarni. Wydawcą jest Fundacja Katarzyny Kozyry.