Czy fotografia może odrzucić figurację i uwolnić się od rygoru dokumentalnej rejestracji? Wystawa Zabić biel. Fotografia poza realizmem przedstawia zwrot ku abstrakcji i pustce w eksperymentalnych dziełach fotografów Andrzeja Georgiewa, Mariusza Hermanowicza i Antoniego Zdebiaka oraz współczesnych pracach Dominiki Sadowskiej. Wystawa przygotowana specjalnie na Warsaw Gallery Weekend otworzy się 26 września w Fundacji Archeologia Fotografii.

Andrzej Georgiew (1963–2016), Mariusz Hermanowicz (1950–2008) i Antoni Zdebiak (1951–1991) to fotografowie, których archiwa znajdują się pod opieką Fundacji Archeologia Fotografii. Każdy z nich poszukiwał nowych środków wyrazu i rzucił wyzwanie konwencjonalnemu podejściu do fotografii. W dziełach prezentowanych na wystawie Zabić biel. Fotografia poza realizmem toczy się fascynująca gra z pustką, którą jej twórcy prowadzili zarówno na poziomie formalnym, jak i symbolicznym. Prace z lat 60., 70. i 80. – część z nich pokazywana publiczności po raz pierwszy – zostały zestawione z instalacjami Dominiki Sadowskiej (ur. 1977), w których artystka bada granice abstrakcji i poszerza pojęcie medium fotograficznego.

Andrzej Georgiew, Praca z pogranicza malarstwa i fotografii | ok. 1990-91, Georgiew, FAF

Andrzej Georgiew, Praca z pogranicza malarstwa i fotografii | ok. 1990-91, Georgiew, FAF

Wystawa Zabić biel pokazuje jak fotografia może odejść od rejestrowania rzeczywistości, które od zawsze wydawało się istotą tego medium. Prezentowane prace zbliżają się do abstrakcji poprzez różnorodne metody: od surrealistycznych przesunięć znaczeń po interwencje w samą materię obrazu. Ponadto będzie można przekonać się, jak wygląda wyposażenie ciemni i jak powstaje analogowa fotografia, a więc lepiej zrozumieć zabiegi, dzięki którym powstały prezentowane obiekty.

– Warsaw Gallery Weekend stało się motywacją do poszukiwań dzieł nieoczywistych, wzbogacających naszą wiedzę o Andrzeju Georgiewie, Mariuszu Hermanowiczu i Antonim Zdebiaku – mówi kuratorka, Weronika Kobylińska. – W połączeniu z pracami Dominiki Sadowskiej ich twórczość stworzyła wspólną przestrzeń do refleksji nad fotografią wykraczającą poza realizm – dodaje.

Andrzej Georgiew, Praca z pogranicza malarstwa i fotografii | ok. 1990-91, Georgiew, FAF

Andrzej Georgiew, Małgorzata Georgiew, siostra autora | 1989-90, FAF

Andrzej Georgiew, Abstrakcyjne studium drzew | ok. 1988-89, FAF

Andrzej Georgiew jest znany przede wszystkim z wielkoformatowych portretów uznanych postaci polskiej kultury i sceny muzycznej. Jednak w latach 80. eksperymentował z formami abstrakcyjnymi i te mniej znane prace prezentowane są na wystawie Zabić biel. Balansują na granicy malarstwa i fotografii, między innymi dzięki plastycznym gestom, wydrapywaniu emulsji czy rysowaniu po negatywach.

Mariusz Hermanowicz na wczesnych fotografiach z lat 60. przedstawiał pozornie banalne sceny, które zyskiwały nowe, nieoczywiste znaczenia dzięki prostym zabiegom formalnym. Nietypowe kadrowanie czy wydobywanie cieni i samych obrysów form nadają zdjęciom nastoletniego Hermanowicza odrealniony, niepokojący charakter. Autorskie odbitki prezentowane są publiczności po raz pierwszy.

Mariusz Hermanowicz, Bez tytułu | ok. 1966-69, M. Hermanowicz, FAF

Mariusz Hermanowicz, Multiplikacja twarzy kobiety | ok. 1965-1969, M. Hermanowicz, FAF

Mariusz Hermanowicz, Bez tytułu | ok.1966-69, M. Hermanowicz, FAF

Antoni Zdebiak zrealizował performatywną akcję Ślad w 1975 roku w lubelskiej Galerii Labirynt. Podłoga została wyłożona rolkami papieru fotograficznego, a światło zredukowane do czerwonego światła ciemniowego. Wchodzący na ekspozycję przechodzili przez wycieraczki nasączone wywoływaczem i zostawiali odciski butów na rozłożonym materiale światłoczułym. Gdy Zdebiak zapalił intensywniejsze światło na papierze pojawiły się odciski i smugi, tworząc abstrakcyjną kompozycję. Performance uzupełniała sekwencja zdjęć, na których plama ciemnej cieczy stopniowo pokrywała białą powierzchnię tła. Te i inne działania Zdebiaka zostają przywołane na wystawie Zabić biel. Kluczowa jest ich procesualność, która wraz z przejmowaniem pola obrazowego przez czerń stały się inspiracją dla tytułu wystawy w Fundacji Archeologia Fotografii.

Antoni Zdebiak, Studium do akcji Ślady | 1975, J.D.E. Zdebiak, FAF

Antoni Zdebiak, Autoportrety | ok. 1980, J.D.E. Zdebiak, FAF

Antoni Zdebiak, Eksperyment z cieczą prezentowany podczas akcji Ślady | ok. 1975, J.D.E. Zdebiak, FAF

Dominika Sadowska bada fenomen ciemności i jej reprezentację w postaci czerni, podważając tradycyjne koncepcje związane z tym kolorem. Zamiast traktować czerń jako brak koloru, artystka postrzega ją jako punkt, w którym sztuka osiąga swoją pełnię. Wykorzystując lustrzane tafle Sadowska tworzy efektowne i hipnotyzujące obiekty wciągając odbicia zewnętrznego świata w nowe, ambiwalentne przestrzenie.

Wystawie towarzyszy ciekawy program wydarzeń. Odbędą się m.in.: oprowadzanie kuratorskie z dr Weroniką Kobylińską (tłumaczone na PJM), interaktywna gra foto-quest, czyli spotkanie wykorzystujące potencjał historii i techniki fotograficznej do gamifikacji, gdzie każda runda przeplatana będzie krótkimi pokazami obiektów i sprzętu fotograficznego oraz warsztat z techniki świadomego słuchania podczas którego przedstawiona zostanie historia spacerów dźwiękowych, a potem nastąpi wspólne eksplorowanie przestrzeni sonicznej okolicy Fundacji Archeologia Fotografii.

W przestrzeni wystawy odbędzie się także performance Macieja Tomaszewskiego, zrealizowany dzięki wsparciu Fundacji Sztuki Polskiej ING. Artysta zaprosi do wspólnego postawienia pytania o to, kiedy akt niszczenia staje się aktem tworzenia i czy w dobie nadprodukcji dóbr, destrukcja nie staje się znaczącym narzędziem komentowania współczesności.

Zabić biel. Fotografia poza realizmem

Wernisaż: 26 września 2024 r., godz. 18.00
Fundacja Archeologia Fotografii
Kuratorka: dr Weronika Kobylińska / FAF
Projekt wystawy: Michalina Kacperak / FAF