Muzeum Narodowe w Krakowie już teraz zaprasza na pierwszą nie tylko w Polsce, ale zapewne też w Europie tak wszechstronną, panoramiczną i obszerną wystawę sztuki gruzińskiej – od najstarszych śladów ludzkiej aktywności przez zachwycające, starożytne przykłady złota Kolchidy, kamienne stele wczesnego średniowiecza, mieniące się feerią barw średniowieczne kodeksy iluminowane, nowożytne stroje, militaria, przez pejzaże ilustrujące zmieniające się oblicza Tbilisi i malarstwo Pirosmaniego, po sztukę awangardową XX wieku, z uwzględnieniem wkładu w jej rozwój polskich artystów, którzy swoje losy związali z tym pięknym i niezwykłym krajem.

Wystawa sztuki gruzińskiej, zaplanowana przy współpracy z wiodącymi placówkami muzealnymi Gruzji w 2024 roku w swoim zasadniczym założeniu ma mieć charakter przekrojowy, obejmujący okres od starożytności po czasy współczesne, a zarazem skupiony na wybranych aspektach wielkiego dziedzictwa kultury gruzińskiej. Podejmujemy wyzwanie zaprezentowania Państwu panoramy sztuki różnorodnej, fascynującej i bogatej, a zarazem podejmującej szereg kwestii problemowych, przybliżających specyfikę gruzińskiego języka i jego alfabetu, związanej z nim przebogatej literatury, muzyki, jak również rozkwit wspaniałej kultury średniowiecznej. Z racji miejsca ekspozycji, jak i dla podkreślenia długoletnich więzi łączących Gruzję i Polskę, nieodzowna jest prezentacja dokonań Polaków, którzy pracowali i tworzyli dla Gruzji, jako zesłańcy, jak i z wolnego wyboru. Zależy nam na tym, by zaprezentować wielkie momenty w historii Gruzji z wykorzystaniem dzieł, które można określić mianem jako cimelia.

Klamra ażurowa | I–II w. n.e., poch. z Ghebi (rejon Oni), Simon Janashia Museum of Georgia (Georgian National Museum)

Naczynie w kształcie barana | ok. II–I tys. p.n.e., poch. z cmentarzyska w Treli, Simon Janashia Museum of Georgia (Georgian National Museum)

Wystawę planujemy przygotować w najbardziej reprezentatywnej i największej zarazem Sali Wystaw Zmiennych w Gmachu Głównym MNK. Naszym partnerem strategicznym jest Muzeum Narodowe w Tbilisi, natomiast lista obiektów obejmuje także zbiory innych partnerskich instytucji, do których należą m. in. Państwowe Muzeum w Kutaisi, Muzeum – Pałac Dadianich w Zugdidi, Muzeum Archeologiczne w Batumi i szereg Muzeów i instytucji w Tbilisi: Pałac Sztuki, Narodowe Centrum Rękopisów w Tbilisi i Muzeum Miasta Tbilisi. Wystawa podzielona zostanie na dziesięć sekcji prezentujących Gruzję jako kolebkę światowego winiarstwa i zarazem proces tworzenia się wspólnoty społecznej i państwa. Zademonstrowane zostaną fascynujące znaleziska archeologiczne, w tym najstarsze narzędzia rolnicze, świadectwa narodzin metalurgii oraz antyczna ceramika.

W sekcji poświęconej Skarbom Kolchidy udokumentujemy wagę pierwszych, intensywnych kontaktów miedzy Grecją a Gruzją, utrwalonych w micie o wyprawie argonautów do Kolchidy, a zarazem bogactwo wyrafinowanej, starożytnej sztuki złotniczej. Przyjęcie chrześcijaństwa przypomną wspaniałe kamienne stele powstałe wiele wieków zanim nowa religia pojawiła się w Polsce. Pokażemy zabytki gruzińskiego piśmiennictwa z różnorodnymi wersjami alfabetu, jak również różne odmiany kultury muzycznej. Nerwem państwa gruzińskiego jest jego stolica, dlatego przybliżona zostanie ikonografia miasta, jego historia i przemiany ze wskazaniem punktów newralgicznych, jak katedra Sioni, Stary bazar, ujmowane na płótnach artystów awangardowych, orientalizujących oraz w fotografii. Wystawa stanowi niepowtarzalną okazję przybliżenia dorobku polskich twórców, którzy związali swoje losy z Gruzją, jak Henryk Filipowicz, czy Henryk Hryniewski. Osobno zaprezentowana zostanie twórczość najsłynniejszego artysty gruzińskiego Niko Pirosmaniego, który łączył motywy związane z życiem codziennym i gruzińską tradycją ze specyficzną stylizacją, nadającą jego dziełom niepowtarzalne, osobiste piętno. Wystawę zamknie prezentacja wybranych dzieł twórców awangardowych, z którymi powiązani byli także polscy artyści, m. in. Zygmunt Waliszewski.

Kurator i autor scenariusza wystawy: dr hab. Mirosław Kruk, prof. UG
Koordynacja: Katarzyna Pawłowska
Projekt aranżacji wystawy: Magdalena Bujak