Utworzenie Muzeum Śląskiego ściśle wiązało się z powołaniem w 1924 roku Towarzystwa Muzeum Ziemi Śląskiej, którego zadaniem było gromadzenie pamiątek kultury materialnej i duchowej wytworzonych na Śląsku. Oficjalnie Muzeum Śląskie rozpoczęło swoją działalność dnia 23 stycznia 1929 roku, a już w maju tego samego roku udostępniono pierwsze wystawy, które były eksponowane na piątym piętrze gmachu Urzędu Wojewódzkiego i Sejmu Śląskiego.

Pierwszym dyrektorem muzeum był Tadeusz Dobrowolski. Jako organizator i autor koncepcji programowej instytucji rozpoczął gromadzenie pierwszych eksponatów, w tym: stroi ludowych, wyrobów rzemiosła artystycznego, obrazów, oraz kolekcji sztuki sakralnej.

Rok 1936 to początek budowy jednego z najnowocześniejszych w ówczesnej Europie gmachu Muzeum Śląskiego, którego autorem był Karol Schayer. Niestety mimo zakończenia prac budowlanych w 1939 roku, budynek nie doczekał się oficjalnego otwarcia. Zakończenie prac zbiegło się z wybuchem II wojny światowej i zamiast otwarcia była grabież symbolu polskości dokonana przez hitlerowców. Część zbiorów, którą udało się ocalić przed zniszczeniem przewieziono do Landesmuseum w Bytomiu, dzisiejszego Muzeum Górnośląskiego.

Grand Hotel na pocztówce z I poł. XX w., obecna siedziba Muzeum Śląskiego

Restytucja Muzeum Śląskiego nastąpiła w grudniu 1984 roku. Tymczasową siedzibą muzeum został budynek dawnego hotelu z przełomu XIX i XX wieku, położony przy al. W. Korfantego 3, a dyrektorem został dr Lech Szaraniec. Adaptacja czteropiętrowego gmachu trwała do 1992 roku, kiedy to udostępniono ostatnie sale ekspozycyjne.

Po restytucji w 1984 roku do Muzeum Śląskiego powróciła przechowywana część przedwojennych zbiorów placówki, w tym najcenniejsza kolekcja obrazów polskiego malarstwa dawnego, która dziś eksponowana jest na wystawie stałej Galerii sztuki polskiej 1800-1945.

Muzeum Śląskie może pochwalić się zbiorem ponad 118 tys. eksponatów z różnych dziedzin sztuki, a także archeologii, etnografii, historii, fotografii, plastyki nieprofesjonalnej.

Muzeum dzisiaj

Nowy kompleks budynków Muzeum Śląskiego, znajdujący się na terenie dawnej Kopalni Węgla Kamiennego Katowice, wraz z innymi powstającymi tutaj instytucjami tworzy Strefę Kultury – nowe centrum życia kulturalnego miasta.