Wśród malarzy polskich nie ma chyba powszechniej znanego artysty niż Jan Matejko. Jego obrazy towarzyszą kolejnym pokoleniom Polek i Polaków, przynajmniej od rozpoczęcia przez nich edukacji historycznej, choć wtedy jedynie w postaci reprodukcji.

Nie będzie przesady w stwierdzeniu, że twórczość Matejki ukształtowała wyobrażenia o najsłynniejszych wydarzeniach z historii narodu polskiego. „Bitwa pod Grunwaldem” tego artysty jest najmocniej wpisanym we wspólną świadomość polskim obrazem.

Jan Matejko, Rejtan – upadek Polski | 1866, własność Zamku Królewskiego w Warszawie, fot. materiały prasowe

Jan Matejko, Kazanie Skargi | 1864, własność Zamku Królewskiego w Warszawie, fot. materiały prasowe

Jan Matejko jednak nie tylko opowiadał o polskich, w większości, dziejach, ale czynił to w sposób, który zdumiewał widzów zarówno w Krakowie czy Warszawie, jak i w Wiedniu czy Paryżu. „Skarga” i „Rejtan” witane były w stolicy Francji jako znak odrodzenia wielkiego malarstwa historycznego, które w drugiej połowie XIX w. przechodziło niewątpliwy kryzys. Ale twórczość Matejki bynajmniej nie była jedynie odnowieniem dawnych, choćby najświetniejszych formuł, lecz propozycją nowej, autorskiej koncepcji obrazowana „dziejowego wypadku”, tworzącej opowieść, w której także i dzisiaj możemy się przeglądać, kiedy pytamy „skąd nasz ród”, dlaczego trwamy jako wspólnota już ponad tysiąc lat, a także dostrzegając i starając się zrozumieć zjawiska dla tego trwania niebezpieczne.

Wystawa „Matejko. Malarz i historia” przybliży to fascynujące oblicze sztuki krakowskiego artysty, prezentując zarówno wspomniane obrazy wielkiego cyklu historycznego, jak i dziesiątki prac mniejszych formatem, ale doniosłych treścią (w tym pochodzących ze zbiorów prywatnych oraz zagranicznych), a także szkice i rekwizyty wykorzystywane w procesie twórczym – w sumie ponad trzysta dzieł ukazujących bogactwo tych dokonań. Przypomni także o społecznych zasługach Matejki, gromadząc liczne świadectwa wdzięczności i uznania kierowane na jego ręce.

Kurator: Prof. UAM dr. hab. Michał Haake
Aranżacja wystawy: Magdalena Paleczny
Koordynator: Olga Pawlak