Wystawa Nowoczesność reglamentowana. Modernizm w PRL skupiona jest na determinantach i ograniczeniach procesów modernizacyjnych w Polsce po drugiej wojnie światowej. Miały one charakter zarówno ekonomiczny oraz organizacyjny, jak i polityczny – związany z funkcjonowaniem niedemokratycznej, narzucającej kulturze ograniczenia ideologiczne władzy.

Wystawa Nowoczesność reglamentowana. Modernizm w PRL

Wystawa Nowoczesność reglamentowana. Modernizm w PRL

Co ważne jednak zagadnienie ograniczeń modernizmu w czasach PRL nie jest w ramach wystawy ujęte w kategoriach walki pomiędzy artystami a władzą polityczną o wolność sztuki. Reglamentacja oznacza bowiem w metaforycznym skrócie ograniczenia różnej natury: zubożony wybór możliwości działania, wariantów aktywności, inspiracji, dróg realizacji. Wynikać może ona nie tylko z narzucanych z zewnątrz okoliczności i determinantów, ale także z samoograniczeń włączającego się w modernizacyjne procesy podmiotu. W tym sensie wystawa abstrahuje od rozpowszechnionego mitu, stawiającego znak równości pomiędzy funkcjonowaniem sztuki nowoczesnej w PRL a walką o duchową i polityczną wolność jednostki. Poddanie się temu mitowi odcina bowiem modernizm od jego historycznej podstawy i oddala nas od zrozumienia komplikacji peerelowskiej modernizacji i jej związków z artystyczną twórczością. Wystawa po pierwsze ukazuje zatem napięcie pomiędzy modernistycznymi językami wizualnymi a doświadczeniem wojennym; po drugie efekty wynikłe z presji ideologicznej na modernistyczny imperatyw społecznej funkcji sztuki; po trzecie fantomowy charakter peerelowskiej modernizacji i jej zależność od przejmowanych modernizacyjnych wzorców skontrastowane z deformacjami modernistycznych projektów charakteryzujących codzienne życie w czasach PRL.

Karta na produkty mięsne PRL, Muzeum Narodowe w Krakowie; www.zbiory.mnk.pl; fot. Paweł Czernicki

Wystawa Nowoczesność reglamentowana. Modernizm w PRL

Wszystko to czyni wystawę „Nowoczesność reglamentowana” jako trzeci pokaz z cyklu 4 x nowoczesność nie tyle próbą encyklopedycznie pomyślanej prezentacji osiągnięć artystycznych danego okresu, ile wypowiedzią na temat kształtu i losów kolejnego po dwudziestoleciu międzywojennym etapu modernizmu w Polsce.

Zespół kuratorski pod kierownictwem prof. dr hab. Andrzeja Szczerskiego i prof. dr hab. Piotra Juszkiewicza w składzie: Anna Budzałek, Magdalena Czubińska, Alicja Kilijańska, dr Bożena Kostuch, Joanna Regina Kowalska, dr hab. Mirosław Piotr Kruk, prof. UG, Agata Małodobry, Monika Paś, dr Joanna Sapeta, Sabina Serafin, dr Agnieszka Smołucha-Sładkowska, Magdalena Święch, dr Katarzyna Uchowicz

Koordynator: Ewa Kalita-Garstka

Projekt aranżacji wystawy: dr Paulina Zwolak – Nowak