Sztuka nie jest dekoracją, a wyzwaniem, konfrontacją, ostrzeżeniem.
Magdalena Abakanowicz

Surowe formy sztuki współczesnej umiejscowione w zabytkowym, osiemnastowiecznym wnętrzu to zestawienie niecodzienne, uruchamiające całą gamę dodatkowych znaczeń. Właśnie taki charakter będzie mieć wystawa prac Magdaleny Abakanowicz – jednej z najważniejszych polskich artystek drugiej połowy XX w. prezentowana w historycznych murach Biblioteki Królewskiej – jedynego w pełni autentycznego, ocalałego z pożogi wojennej pomieszczenia Zamku Królewskiego w Warszawie.

Magdalena Abakanowicz to najbardziej rozpoznawalne polskie nazwisko w świecie sztuki współczesnej – artystka totalna, indywidualistka i innowatorka, stale konfrontująca się z nowymi obszarami poszukiwań twórczych. Jej prace na stałe weszły w skład ścisłego światowego kanonu sztuki XX wieku.

Ewolucja twórczości Abakanowicz przebiegała od tkanin, które stopniowo zyskiwały trzeci wymiar przestrzenny, stając się abstrakcyjnymi rzeźbami, w stronę przedstawień figuratywnych – humanoidalnych form wykonanych z jutowego płótna – postaci siedzących, stojących, kroczących, tańczących, z głowami lub bez.

Ci „szarzy ludzie” Abakanowicz są jednocześnie „bierni i natarczywi” (Jasia Reichardt, 1995) – z przodu jawią się jako gotowy do konfrontacji tłum, z tyłu – jako puste, wydrążone figury, robiące wrażenie słabych i bezbronnych. W swoich dziełach artystka często konfrontowała przeciwstawne znaczenia, otwierając drogę ku wielości interpretacji i konkluzji.

Monumentalne, wieloznaczne formy kreowane przez Abakanowicz (m.in.: Tłum III, Plecy, Ugłowione) w ramach niniejszej wystawy zyskują szczególny kontekst w postaci historycznego, klasycystycznego wnętrza Biblioteki Królewskiej – jedynego obiektu w obrębie zabytkowego kompleksu Zamku Królewskiego, który nie został zburzony w czasie II wojny światowej.

Wystawa wpisuje się w coraz częściej stosowaną praktykę eksponowania prac sztuki współczesnej w muzeach-rezydencjach, wypełnionych dziełami sztuki dawnej. Placówki tego typu to zazwyczaj dawne siedziby monarchów, a więc obiekty o dużym znaczeniu historycznym i symbolicznym. Eksperymenty muzealne w postaci konfrontacji dwóch na pozór nieprzystających porządków umożliwiają odmienne spojrzenie na prezentowane dzieła i historyczny kontekst oraz wydobycie z nich nowych, często nieoczekiwanych znaczeń.

Same obecne na wystawie prace wybrane zostały według klucza, jakim jest kontekst toczącej się obecnie wojny w Ukrainie i związanego z nią poczucia zagrożenia, odczuwanego wyraźnie także Polsce. Słowo „konfrontacja” nabiera tu dodatkowych znaczeń – jako konflikt zbrojny dwóch państw, ale także rodzące się w jego wyniku liczne konflikty wartości: między instynktem przetrwania a poczuciem obowiązku, między miłością bliźniego a wolą walki, między afirmacją życia a zwątpieniem w jego sens w obliczu niewyobrażalnych aktów przemocy i zniszczenia.

Obiekty zostały wyeksponowane jedynie przy użyciu światła, a scenografię stanowi zabytkowe wnętrze. Wszystkie elementy korespondują ze sobą, tworząc wspólną narrację.

Prace pochodzą z Fundacji Marty Magdaleny Abakanowicz Kosmowskiej i Jana Kosmowskiego, Muzeum Narodowego we Wrocławiu oraz Krupa Gallery we Wrocławiu.

Wystawa została zrealizowana przy współpracy z Fundacją Marty Magdaleny Abakanowicz Kosmowskiej i Jana Kosmowskiego.