- To wydarzenie minęło.
Milano… Obraz i rysunki Tadeusza Kantora z kolekcji Franco Laery
8 grudnia 2022 – 31 maja 2023
Pracę zakupiono z kolekcji Franca Laery, dzięki dofinansowaniu z programu rządowego „Narodowa kolekcja sztuki współczesnej” ze środków finansowych Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury. Cricoteka ma nadzieję na kontynuację procesu stopniowego nabywania przechowywanej w Mediolanie kolekcji dzieł sztuki Tadeusza Kantora i związanych z artystą archiwaliów należących do Franco Laery, współpracownika i przyjaciela polskiego artysty.
Ich zażyłość rozpoczęła się już w 1976 roku. Najpierw za sprawą utworzonego przez Laerę Centrum Poszukiwań Teatralnych CRT Artificio w Mediolanie, a potem dzięki Change Performing Arts CPA – związanej ze współczesną sztuką wizualną instytucji, którą Franco Laera kieruje do dziś. Owocem tej kooperacji były ostatnie spektakle Tadeusza Kantora z lat 80. CRT Artificio Milano koprodukowało spektakle Teatru Cricot 2: „Niech sczezną artyści” (1985), „Nigdy tu już nie powrócę” (1988), „Dziś są moje urodziny” (1991) oraz spektakl zrealizowany poza Teatrem Cricot 2: „Maszyna miłości i śmierci” (1987). Instytucja była także producentem zapisów spektakli Teatru Cricot 2 oraz filmów dokumentalnych, zaś większość z nich została zrealizowana przez Franco Laerę. Ten ostatni współpracując z Tadeuszem Kantorem wspierał także artystę przy projektach wystawienniczych. Reżyser wysoko cenił relację z Włochem, miał zaufanie do jego doświadczenia i wiedzy, co stworzyło przestrzeń do powstania w Mediolanie spektaklu „Maszyna miłości i śmierci” poza strukturami Teatru Cricot 2. Inscenizacja została w całości wyprodukowana przez CRT.
Zgromadzone w Mediolanie dzieła sztuki kolekcjoner otrzymywał w prezencie (często z dedykacją). Były to samodzielne prace, bądź szkice do dzieła teatralnego czy malarskiego, nad którym mężczyźni wspólnie pracowali lub na temat którego dyskutowali (głównie były to koprodukowane przez Laerę spektakle). Pierwszy rysunek Laera otrzymał od Kantora w 1977 roku w podziękowaniu za wsparcie przy organizacji występów „Umarłej klasy” w Mediolanie. Praca stała się zaczątkiem osobistej kolekcji. W ciągu kolejnych 13 lat Kantor w duchu przyjaźni i wdzięczności przekazywał Laerze jeden ze swoich rysunków za każdym razem, gdy Włoch odwiedzał Kraków, a także na zakończenie niemal każdego międzynarodowego tournée Teatru Cricot 2. Stąd cała kolekcja rysunków stanowi rozłożony w czasie dar artysty dla Franco Laery.
Podobna jest więc zatem historia obrazu prezentowanego na wystawie. W trakcie prac nad spektaklem „Nigdy tu już nie powrócę” w Mediolanie (od 14 marca do 2 maja 1988 roku) Kantor przebywał w rezydencji „Verdi”. Franco zorganizował mu prywatną pracownię malarską, w której następnie powstał cykl obrazów „Cholernie spadam!”. Na koniec pobytu Kantor podarował Laerze w dowód wdzięczności właśnie tę pracę – niezwykły wizerunek postaci ze spektaklu, namalowany w technice akrylu na płótnie. Szkicowość i formalne niedopowiedzenie wizerunku tańczących Kardynałów konfrontowane jest tu z detalicznym potraktowaniem splotu dłoni czy dynamiki szat będących w wyraźnym ruchu.
Wystawie obrazu towarzyszy wybór 10 rysunków z kolekcji Franco Laery, które od niedawna weszły w skład depozytu kolekcjonera w Cricotece. Należą one do tego samego okresu, z którego pochodzi obraz i ilustrują pracę Kantora nad późnymi dziełami teatralnymi oraz malarskimi: spektaklem „Nigdy tu już nie powrócę” (1988) czy cyklem obrazów „Dalej już nic” (1987–1988). W ten sposób ekspozycja staje się spójną, wielotorową opowieścią o ostatnich ideach, na bazie których artysta konstruował swoje dzieło.
Kuratorzy: Małgorzata Paluch-Cybulska, Franco Laera