Aleksander Kotsis (1836–1877). Odcienie realizmu

Wernisaż: 05 marca 2021 r.
Muzeum Narodowe w Krakowie |
Kamienica Szołayskich im. Feliksa Jasieńskiego
Wystawa czynna do: 13 czerwca 2021 r.
Kurator wystawy: dr Aleksandra Krypczyk-De Barra

Urodzony w podkrakowskim Ludwinowie i mieszkający w Podgórzu Aleksander Kotsis to jeden z najbardziej cenionych malarzy polskich działających w połowie XIX wieku. Jego twórczość związana jest ze środowiskami artystycznymi Krakowa, Wiednia i Monachium. Sztuka Kotsisa reprezentuje kierunek XIX- wiecznego realizmu, a jej analogii można doszukiwać się w dziełach tzw. malarzy ludu, np. Jeana-François Milleta (1814–1875). Warto również dostrzec w niej rys romantycznego postrzegania świata.

Kotsisa inspirowały odcienie codzienności galicyjskich miasteczek oraz małopolskiej i podhalańskiej wsi: ludzkie radości i strapienia, tragizm egzystencji ubogich i wykluczonych, czułość i ulotność międzyludzkich relacji, dziecięca ciekawość świata. Ważnym źródłem fascynacji artysty była także uroda podkrakowskiego i tatrzańskiego krajobrazu.

Ekspozycja w Muzeum Narodowym w Krakowie została przygotowana w 185. rocznicę narodzin artysty. Zaprezentowano na niej obrazy olejne, akwarele, rysunki i szkice ze zbiorów prywatnych oraz z kolekcji muzealnych, m.in. Muzeów Narodowych w Gdańsku, Kielcach, Krakowie, Poznaniu, Szczecinie, Warszawie i Wrocławiu, Muzeum Śląskiego w Katowicach, Muzeum Sztuki w Łodzi oraz Lwowskiej Galerii Sztuki im. Borysa Woźnickiego.

Tematyczno-problemowy układ wystawy został zainspirowany myślą Jana Cybisa (1897–1972): „obraz Kotsisa nas intryguje, bo jest malowany z powodem plastycznym w czasie, kiedy najbardziej gubiono powód plastyczny, malując dla tematu”. Główną część ekspozycji uzupełniono o cztery aneksy. Zgłębienie tajników techniki i technologii malarza oferuje Kotsisa kod twórczy. Kolejny, Kotsis poszukiwany, umożliwi poznanie historii jego zaginionych dzieł. Wieś jako inspiracja prezentuje przykłady dzieł odzwierciedlających fascynację wsią i ludem, której uległo wielu rodzimych artystów działających w połowie XIX stulecia. Zamykający wystawę aneks Kotsis i socrealiści odnosi się do recepcji sztuki artysty w latach 40. i 50. XX wieku, ukazując ją przez pryzmat narzuconego odgórnie, upolitycznionego kierunku, jakim był socrealizm.