Projekt „Poza mapą” – niedomknięte rozmowy o Nowym Porcie powstał z inicjatywy CSW ŁAŹNIA i włoskiego partnera Ex-Voto, dzięki grantowi SYNERGIE realizowanemu przez Narodowe Centrum Kultury w ramach polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej. Projekt otrzymał także wsparcie Włoskiego Instytutu Kultury oraz Napoli 2500.

Odległość często jawi się jako bariera, ale bywa też wyborem – decyzją o tym, co jest wystarczająco cenne, by ją pokonać. Budynek CSW ŁAŹNIA 2 mieści się kilkanaście minut od centrum Gdańska w dzielnicy Nowy Port, podróż nie jest wymagająca, ale jeśli nie mieszka, nie pracuje i nie wybiera się tego kierunku z premedytacją, trudno trafić tutaj przypadkiem.

Nowy Port to dzielnica Gdańska położona u ujścia Martwej Wisły do Zatoki Gdańskiej, otoczona terenami przemysłowymi, zielonymi i wodami śródlądowymi, co sprawia, że bywa postrzegana jako oddzielona od reszty miasta. Ta fizyczna separacja ma swoje korzenie w historii: obszar ten przez stulecia był miejscem walki natury z cywilizacją. Jeszcze w XVI wieku leżał pod wodami Zatoki Gdańskiej, a jego obecna forma to efekt nanoszenia piasków przez Wisłę oraz prac hydrotechnicznych. Nowy Port odegrał istotną rolę w historii Gdańska jako kluczowy obszar portowy, który rozwijał się dynamicznie dzięki powstaniu Nowego Toru Wodnego w XVII wieku. Zabudowa dzielnicy początkowo skupiała się wokół karczm, a w XVIII wieku stała się strategicznym punktem morskim, z dwoma latarniami morskimi oraz wzniesionym przez Prusaków Szańcem Zachodnim. W okresie PRL-u, dzielnica została przekształcona w strefę graniczną, co wpłynęło na jej izolację i w dużej mierze ograniczyło rozwój społeczny. Od 2008 roku realizowane są działania rewitalizacyjne, mające na celu przywrócenie jej dawnego charakteru.

Dystans, rozumiany jako przestrzeń między ludźmi lub miejscami, nie jest stały – można nim zarządzać, planowane działania w przestrzeni miejskiej powstają po to, by go oswoić i skrócić.

Projekt “„Poza mapą” – niedomknięte rozmowy o Nowym Porcie” jest zaproszeniem dla mieszkańców_nek oraz osób odwiedzających Nowy Port do nawiązania dialogu i do ponownego wyobrażenia sobie potencjałów tkwiących w tej dzielnicy. Zakłada zestawienie perspektywy lokalnej z europejską. Nieprzypadkowo wybrano dwa miasta: Gdańsk i Neapol – leżące na przeciwległych krańcach Europy, a jednak dzielące wspólne wartości i dziedzictwo historyczne. Polsko-włoski zespół artystyczny, kuratorski oraz ekspercki od stycznia do czerwca 2025 roku będzie poznawać dzielnicę, poszukując jej unikatowej tożsamości.

Celem działań jest rewizja wizerunku Nowego Portu, odkrywanie jego historii, ciekawych miejsc i ukrytych zakątków. Pragniemy podkreślić wartość tej przestrzeni – zarówno w oczach jej mieszkańców_nek, jak i całego miasta. Wierzymy, że nowa narracja może nie tylko wzmocnić lokalną tożsamość, ale także uczynić Nowy Port miejscem bliższym i bardziej dostępnym.

W ramach projektu powstaną plakaty prezentowane na wystawie w przestrzeni miejskiej. Zostaną one umieszczone na wykupionych powierzchniach reklamowych w transporcie publicznym oraz przestrzeni publicznej miasta Gdańsk. Symboliczny wernisaż wystawy odbędzie się 26 czerwca na terenie dzielnicy Nowy Port. Tego dnia zaproszeni artyści i artystki zaprezentują także swoje interwencje artystyczne wykonane w efekcie ich wizyt w dzielnicy.

Artyści i artystki zaproszeni do projektu:

Kinga Dobosz, 1994. Artystka intermedialna, tworzy video i instalacje. W obszarze jej zainteresowań jest szeroko pojęta ekonomia i kapitalizm, jako dominujący system gospodarczy. Członkini kolektywu „Sen o końcu”, uczestniczka wielu festiwali, wystaw zbiorowych i indywidualnych. Odbywających się między innymi w Zachęcie, MSN, Galerii Foksal, Fundacji Salony, Galerii Garaż w Łodzi, WL4 Mlecznym Piotrze w Gdańsku, Trafostacji, GGM i Galerii Labirynt.

Maja Janczar, 1995. Absolwentka na ASP w Warszawie, tworzy obrazy, rzeźby i rysunki, które nawiązują do życia codziennego i relacji międzyludzkich. Interesuje się tematyką wspólnot i ekskluzywnych społeczności. Zaangażowana w inicjatywę „Sen o końcu”, niezależną galerię prowadzoną przez artystów, ceni sobie współpracę z lokalnymi społecznościami i dąży do tworzenia przestrzeni spotkań oraz wymiany myśli. Wyróżniona na 45. Biennale Malarstwa Bielska Jesień oraz znalazła się w gronie finalistów 19. Konkursu Artystyczna Podróż Hestii.

Ilaria Garzillo, 1992, architektka i ilustratorka. Studiowała na Uniwersytecie Federico II w Neapolu, gdzie obroniła pracę dyplomową na temat tymczasowych i nieformalnych procesów zmian w Neapolu. Obecnie pracuje jako architekt w studiu architektury krajobrazu w Neapolu.

Kolektyw Damp – Alessandro Armento, Luisa de Donato, Viviana Marchiò, Adriano Ponte. Badania grupy często obracają się wokół zainteresowania tymczasową naturą rzeczy – od żywych istot po idee – oraz w dialogu z miejscami. Ich działania często osadzone się w lokalnej specyfice.

Kurator z ramienia organizacji partnerskiej:

Nicola Ciancio – jest kuratorem, twórcą projektów hybrydowych oraz wykładowcą z zakresu zarządzania kulturą. Ma szerokie doświadczenie w rozwijaniu działań opartych na myśleniu projektowym. Jego projekty zakładają aktywne łączenie twórców_czyń wywodzących się z różnych środowisk. W swojej praktyce kuratorskiej spaja popularne strategie działania w kulturze, badania artystyczne i narzędzia marketingowe. Nicola jest założycielem i animatorem projektu Non Riservato w Mediolanie, rozwijanego ze stowarzyszeniem Ex-Voto. Obecnie działa w SuperOtium z Neapolu: projekcie opartym na koncepcji gościnności oraz rezydencji artystycznych. Wieloletnie badania Nicola Cancio skupiają się na kreatywności i jej potencjale dokonywania zmian społecznych w kulturowych ekosystemach. Jego celem jest analiza innowacyjnych praktyk, w których kreatywność działa jako katalizator społecznej transformacji. Nicola dąży do konstruowania nowych narracji, które odzwierciedlają złożoność naszych społeczeństw, kwestionując narzucone znaczenia i określone role.

„Poza mapą” – niedomknięte rozmowy o Nowym Porcie

Wernisaż wystawy w przestrzeni miejskiej oraz interwencje artystyczne: 26 czerwca 2025 r.
Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia 2
Opieka kuratorska i koordynacja: Nicola Ciancio, Aleksandra Księżopolska, Marta Koniarska
Osoby artystyczne: Sen o Końcu (reprezentacja Kinga Dobrosz oraz Maja Janczar, PL), Ilaria Garzillo (IT), Collettivo Damp (IT)
Lokalne ekspertki: Aleksandra Strug, Maria Sysko, Katarzyna Werner