Muzeum – Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach świętuje 120-lecie urodzin niezwykłej artystki Marii Gabryel-Rużyckiej, należącej do najwybitniejszych twórców grafiki polskiej XX wieku.

Artystka nadal jest postacią nie znaną i nie docenianą. W okresie dwudziestolecia międzywojennego, dzięki swojemu talentowi i niezwykłej pracowitości stałą się obywatelką świata. W trakcie licznych podróży po świecie (Kanada, Francja, Włochy, Szwajcaria, Austria, Jugosławia, Bułgaria) oraz po kraju artystka stworzyła szereg szkiców i studiów rysunkowych. Niektóre przenosiła na drzeworyty, inne na akwarele, tempery i prace olejne. Znana była jako niezwykle uzdolniona graficzka, kształtująca swój rozwój niezależnie i na własnych zasadach.

Maria Gabryel-Rużycka, Autoportret | 1925, Lwów

Maria Gabryel-Rużycka, Portret kobiet w plenerze II

Rużycka przed wojną była artystką rozpoznawalną i docenianą w środowiskach plastycznych Lwowa, Krakowa i Warszawy. Po wojnie nigdy nie zrezygnowała z pracy twórczej i czynnego udziału w życiu artystycznym Polski. Jednak jej nieobecność na co dzień w środowiskach artystycznych dużych miast, sprawiła, że jej sława ucichła w pięknym krajobrazie Beskidu Niskiego.

Maria Gabryel-Rużycka (1905-1961) urodzona we Lwowie. W latach 1925-29 studiowała na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (pod kierunkiem Józefa Mehoffera, Felicjana Szczęsnego Kowarskiego i Jana Wojnarskiego), następnie rozpoczęła studia graficzne w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie, w pracowni Władysława Skoczylasa. Brała udział w I Międzynarodowej Wystawie Drzeworytu zorganizowanej w Instytucie Propagandy i Sztuki. Prace swoje wystawiała w Hamburgu i Florencji.

W 1936 reprezentowała Polskę na XI Olimpiadzie Sztuki w Berlinie. W latach 1936-37 jako stypendystka Rządu przebywała w Paryżu doskonaląc swój warsztat malarski i graficzny w pracowni prof. Józefa Pankiewicza. Uczestniczyła w wystawach w Chicago oraz we Francji. Pół roku przebywała w Kanadzie. Wojna przerwała jej błyskotliwą karierę artystyczną. Zmuszona była ukrywać się w czasie okupacji. W 1945 roku osiedliła się na stałe w Gorlicach, gdzie założyła rodzinę. Trudne warunki rodzinne, brak materiałów do pracy spowodowały przerwę w pracy twórczej, jednakże w latach 1948-49 artystka wznowiła działalność wystawienniczą prezentując swój dorobek m.in. w Stanach Zjednoczonych (Nowy Jork, Waszyngton), a także wzięła udział w wystawie osiągnięć sztuki polskiej w Szanghaju i Pekinie w Chinach. Od 1937 roku Maria Gabryel-Rużycka była członkiem Związku Polskich artystów Plastyków. Pozostawiła po sobie wiele prac graficznych i malarskich poświęconych Ziemi Gorlickiej, jak chociażby cykle graficzne „Gorlice”, „Biecz” oraz obrazy olejne, przeważnie portrety i pejzaże.

Wiele prac znajduje się w tekach: Teka kanadyjska (1941, nie ukończona), Zburzona Warszawa (1948), Dzieci koreańskie (1953), Biecz w drzeworytach (1956), Impresje bułgarskie (1957). Drzeworyty z teki „Ziemia gorlicka w drzeworycie” (1958 – 1961), nad którymi Rużycka pracowała mimo ciężkiej choroby, należą do najwybitniejszych w dorobku artystki. Zmarła 14 lipca 1961 r. w Krakowie, pochowana została na cmentarzu w Gorlicach. Po śmierci jej prace były wystawiane w Warszawie, Zakopanem, Tarnowie i Gorlicach. Prace artystki znajdują się w licznych zbiorach muzealnych – krajowych, narodowych (Kraków, Poznań, Warszawa, Wrocław) oraz zagranicznych.

Na ekspozycję wystawy jubileuszowej Marii Gabryel – Rużyckiej w Galerii Sztuki „Dwór Karwacjanów” składają się zarówno drzeworyty (w tym m.in. wybór z poszczególnych tek: „Zburzona Warszawa”, „Dzieci koreańskie w Polsce”, „Biecz”, „Gorlice”, oraz teka kanadyjska), wczesne akwaforty, gwasze, tempery i akwarele (Jugosławia, pejzaż śródziemnomorski, Kanada oraz Beskid Niski), cykl martwych natur, szkice i portrety olejne (w tym tej najwcześniejsze prace z lat 20-tych), oraz liczne szkicowniki, projekty, exlibrisy, fotografie, dokumenty osobiste oraz katalogi z wystaw.

Prezentowane na wystawie prace niemal w całości pochodzą ze zbiorów Muzeum – Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach oraz kolekcji rodziny artystki, w tym kilka prac z Muzeum Regionalnego PTTK w Gorlicach, Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gorlicach, oraz z Muzeum Książąt Lubomirskich – oddziału Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu. Prace artystki użyczyli na wystawę także prywatni właściciele – gorliczanie, których życiowe losy splatały się z rodziną artystki. Stąd też na tytuł wystawy wybrane zostało słowo twór „U-rodziny” wskazujące na celebrowanie okrągłych 120 urodzin artystki z udziałem jej najbliższej rodziny, w jej rodzinnym mieście – Gorlice.

U-RODZINY. Maria Gabryel-Rużycka.
Wystawa w 120 – rocznicę urodzin artystki

3 października 2025 r. – 16 listopada 2025 r.
Galeria Sztuki Dwór Karwacjanów w Gorlicach