Cranach na Wawelu

21 maja 2021 r. – 24 października 2021 r.
Zamek Królewski na Wawelu
Kuratorzy: Ewa Wiłkojć / Sławomir Majoch

Zamek Królewski na Wawelu zaprasza na wystawę Cranach na Wawelu, prezentującą dzieła tego wybitnego mistrza niemieckiego renesansu. Zobaczymy m.in. nigdy nie pokazywaną publiczności Madonnę z Dzieciątkiem wśród tańczących aniołków z lat około 1520–1525, należącą do zbiorów oo. franciszkanów w Krakowie i poddaną ostatnio konserwacji na Wawelu, oraz Madonnę pod jodłami z roku około 1510 – najcenniejszy obraz Cranacha w Polsce, ze zbiorów Muzeum Archidiecezjalnego we Wrocławiu. Otwarciu towarzyszyć będzie imponujący pokaz multimedialny na dziedzińcu arkadowym.

Bardzo się cieszymy, że możemy pokazywać arcydzieło Cranacha z Wrocławia. Jako kontekst dla niego wybraliśmy dzieła mistrza z naszej własnej kolekcji oraz niedawno ujawniony obraz z krakowskiego klasztoru Franciszkanów, który stał się depozytem na Zamku Królewskim. Dzieło to cieszy się ogromnym zainteresowaniem badaczy z Zachodu, trafiło już nawet do Corpus Cranach – cyfrowego rejestru wszystkich dzieł malarza, jego synów i następców. Dzięki naszej kameralnej wystawie będzie można porównać prace mistrza i jego warsztatu, a także poznać tajniki konserwacji – mówi prof. Andrzej Betlej, dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu.

Czy Madonna z Dzieciątkiem wśród tańczących aniołków, która przeszła konserwację i szereg badań w wawelskich pracowniach, jest rzeczywiście dziełem Lucasa Cranacha starszego? Na odpowiedź trzeba będzie jeszcze poczekać, konfrontując ekspertyzę dr hab. Ewy Wiłkojć (głównej konserwator muzealnej ZKnW) z opiniami specjalistów z Niemiec. Na tym etapie badań nie możemy stwierdzić stanowczo, że obraz jest autorstwa Cranacha starszego i pochodzi z jego warsztatu. Taka atrybucja została postawiona, natomiast obraz wymaga konsultacji ze specjalistami z zakresu historii sztuki. Takie rozmowy będą prowadzone – stwierdza dr hab. Ewa Wiłkojć, Główny konserwator muzealny Zamku.

ZA KULISAMI KONSERWACJI

Przypomnijmy, że eksponowana po raz pierwszy Madonna z Dzieciątkiem wśród tańczących aniołków z klasztoru oo. Franciszkanów w Krakowie została przekazana na początku 2021 roku do wawelskiej Pracowni Konserwacji Malarstwa i Rzeźby. Wstępne badania ujawniły rysunek wykonany zmienną siłą nacisku i różną szerokością, świadczący o autorskich zmianach, których dokonywano w trakcie pracy nad obrazem. Dotyczą one głównie dłoni Madonny, a przesunięcia pierwotnych linii rysunku w stosunku do ostatecznych zarysów kompozycji malarskiej widoczne są także w innych miejscach, jak usta Marii czy twarz Dzieciątka. Dr hab. Ewa Wiłkojć oczyściła lico obrazu i wraz z zespołem zabezpieczyła drewniane podobrazie kompozycji przed dalszą degradacją.

CRANACH NA WAWELU

Choć ostateczna ocena udziału Lucasa Cranacha starszego nie jest rozstrzygnięta, dzieło dołączy do pozostałych prezentowanych na wystawie obrazów autorstwa niemieckiego mistrza, a ich zestawienie pozwoli zwiedzającym prześledzić główne tendencje i przemiany stylowe zachodzące w jego warsztacie.
Kameralną ekspozycję, zbudowaną wokół jednego z najcenniejszych obrazów przechowywanych w Polsce – arcydzieła Lucasa Cranacha starszego Madonna pod jodłami ze zbiorów Muzeum Archidiecezjalnego we Wrocławiu, współtworzą także: Chrystus błogosławiący dzieci (po 1537, ZKnW), Portret Jerzego Brodatego (po 1534, ZKnW, depozyt PAU) i Portret młodego mężczyzny (1550, ZKnW). Ekspozycję wzbogaca film opowiadający o tym wybitnym twórcy oraz o historii i konserwacji pokazywanych prac.

Lucas Cranach starszy, Portret Jerzego |1534, Staatliche Museen zu Berlin

Lucas Cranach mł. (1515–1586), Portret młodego mężczyzny | 1550, Zamek Królewski na Wawelu

Warto zwrócić uwagę, że wystawa zostanie otwarta dla zwiedzających w przeddzień 550. rocznicy urodzin Albrechta Dürera (21 V 1471), którego brat Hans zaprojektował i częściowo namalował w sali Turniejowej wawelskiego zamku fryz, wzorowany w dużej mierze na rycinach Lucasa Cranacha starszego.