Pomiędzy magią a religią

Wernisaż: 10 listopada 2020 r.
Muzeum Górnośląskie w Bytomiu
Wystawa czynna do: 27 czerwca 2021 r.
Kurator wystawy: Anna Jurczyk

Tematyczną dominantę wystawy „Pomiędzy magią a religią” stanowi zagadnienie dualizmu wierzeniowego w kulturze tradycyjnej i jego współczesnych przejawów. Akcent treściowy rozłożony zostanie na dwie współgrające ze sobą płaszczyzny. Pierwsza ukazuje człowieka jako osobę wierzącą w Boga, która poprzez modlitwy, wstawiennictwo świętych, używanie dewocjonaliów itp. pragnie polepszyć swój los i ustrzec się od nieszczęść. W centrum drugiej stoi zaś człowiek, który wierzy w przesądy i zabobony oraz stosuje różne praktyki magiczne, by uchronić się od złego.

Ekspozycja podzielona zostanie na kilka przestrzeni, mających pokazać, że obok religii nieodłącznym elementem ludzkiej egzystencji są dziś przesądy, a my sami jesteśmy bardziej lub mniej świadomi oddziaływania ich treści na nasze życie. Wystawę zainauguruje zagadnienie wierzeń dotyczących świata przyrody, którą człowiek od zawsze starał się zrozumieć i oswoić, aby zapewnić sobie urodzaj i dobry chów zwierząt. W dalszej kolejności widz dowie się, jakie praktyki ochronne stosowano dawniej przy budowie domu, aby czuć się w nim bezpiecznie. Tematyce tej towarzyszyć będzie problematyka zabiegów magicznych wykorzystywanych przed laty w celu poznania drugiej osoby, wzbudzenia w niej uczuć czy zatrzymania przy sobie. W dalszej części zaprezentowane zostaną przesądy ślubne, których przestrzegano, aby wspólne życie młodej pary było długie i szczęśliwe. Nie zabraknie także zagadnienia zwyczajów i działań o charakterze magicznym, którym podlegał w kulturze ludowej okres ciąży, porodu oraz pierwszych dni życia dziecka. Na koniec omówione zaś zostaną wierzenia dotyczące istot nadprzyrodzonych, takich jak bebok czy strzyga.

Wystawa Pomiędzy magią a religią, fragm. katalogu

Wystawa Pomiędzy magią a religią, fragm. katalogu

Co ciekawe, ekspozycję dopełnią porady poprzednich pokoleń na temat tego, jak zapewnić sobie powodzenie w sprawach finansowych, co zrobić, gdy czarny kot przebiegnie drogę, i jak odczynić siedem lat nieszczęścia, gdy stłucze się lustro, a także wyjaśnienia, dlaczego nie można witać się przez próg oraz dlaczego piątek trzynastego jest pechowy. Uzupełnieniem wystawy będą współczesne przejawy „myślenia magicznego” w postaci kart tarota, horoskopów czy słonika na szczęście.