Alicja Biała.
Pająki

09 kwietnia 2022 r. – 26 czerwca 2022 r.
Bałtycka Galeria Sztuki Współczesnej |
Baszta Czarownic w Słupsku
Kuratorka: Weronika Teplicka

Rzeźby świetlne „Pająki” powstały w ramach pobytu Alicji Białej na rezydencji artystycznej w Bałtyckiej Galerii Sztuki Współczesnej w Słupsku. Artystka zainspirowana motywami sztuki ludowej stworzyła z ceramicznych obiektów i miedzianych konstrukcji wieloelementowe struktury. Przywieszone do stropu rzeźby emitując światło przez pokryte różnokolorowymi szkliwami moduły dają terapeutyczną moc w czasach kryzysu. Realizacja odnosi się do wcześniejszych prac artystki, ale również do historii budynku galerii – Baszty Czarownic.

Alicja Biała konstruowała rzeźby inspirując się ludową tradycją zdobienia wnętrz, jej obrzędowością i magicznymi praktykami kultywowanymi w celu zapewnienia szczęścia i dobrobytu. Elementy dekoracyjne zwane pająkami wyrabiane były ręcznie ze słomy, włóczki, bibuły i innych łatwo dostępnych materiałów, a ich konstrukcje rozbudowywane były promieniście. Mając swoją formą przywodzić na myśl dworskie żyrandole przyjmowały kształty sfer i kryształów, budowanych jakby z wyczuciem zasad rządzących wszechświatem. Przypominały współczesne modele struktur chemicznych, a powstawały kierowane jedynie ludową intuicją.

Alicja Biała rozpoczęła budowanie rzeźb od multiplikowania kilku podstawowych modułów trzymając się wypracowanego systemu. Pierwsze elementy miały organiczne, obłe formy jakby pozostawiając swoją powierzchnię dla oddziaływania nasyconych kolorów szkliwa. Zacieranie ich konturów koliguje z obserwacją pierwiastka żeńskiego w naturze oraz jednoczesnego dążenia do zamknięcia ich w jak najbardziej abstrakcyjnych formach. Struktury rozchodzą się w różnych kierunkach przypominając organiczne rzeźby Hansa Arpa czy realizację Constantina Brâncușiego „Niekończąca się kolumna”.

Artystka intencjonalnie posłużyła się techniką ceramiki, materiałem twardym, odpornym na działanie temperatury, ale jednocześnie kruchym łącząc go z konstrukcjami wykonanymi z miedzi. Oba materiały są ściśle związane z ziemią. Połączone ze światłem i jego kojącym działaniem stają się panaceum w postpandemicznym świecie i czasach wszechobecnego kryzysu. Podobnie przenikliwa, nasycona kolorystyka oddziałuje nie tylko na zmysł wzroku, ale wydają się zachęcać do haptycznego odbioru sztuki. Artystka tworząc miejsce azylu, kontemplacji sztuki, odpoczynku i nabierania siły, chce opowiadać o nadziei.

Alicja Biała tworząc serię kolaży „Wycinanki polskie” czy rzeźby „Totemy” wielokrotnie odwoływała się do motywów znanych ze sztuki ludowej i zagadnień pracy kolektywnej towarzyszącej jej powstawaniu. Oprócz tworzenia artefaktów równie ważne jest dla artystki budowanie więzi międzyludzkich i potrzeba pozostawania we wspólnocie. Działania zespołowe łączy figura silnej liderki – artystki scalając sztukę z pracą, a stwarzanie z wytwarzaniem.

Rzeźby świetlne uosabiając całe spektrum sensorycznych doznań prezentowane są na wszystkich kondygnacjach Baszty Czarownic – budynku wielokrotnie przekształcanego o problematycznej historii. W XVII wieku pełnił funkcję więzienia, a przetrzymywane w nim kobiety podejrzewane o czary czekały na wyrok. Według dostępnych źródeł archiwalnych zginęło tam 18 kobiet. Alicja Biała umieściła w obecnej przestrzeni galeryjnej 18 rzeźb świetlnych, a wytwarzane przez nie światło jest również sposobem upamiętnienia ich herstorii.