Botaniczne poszukiwania

02.02.2021 – 22.08.2021
Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha
Kuratorki: dr Anna Król, Sylvia Peter

Od lat Muzeum Manggha prezentuje wystawy przybliżające, niekiedy wręcz odkrywające relacje pomiędzy naturą i kulturą, pomiędzy różnymi tradycjami: japońską i zachodnią, badając ich nieoczywisty, inspirujący styk. Pokazy suiseki, bonsai, ikebany, międzynarodowe, problemowe wystawy o naturze, takie jak Współogród, a przede wszystkim Kachō-ga. Obrazy kwiatów i ptaków w sztuce Japonii i Zachodu, stanowią tylko część tej refleksji.

Botaniczne poszukiwania. Sztuka botaniczna w XXI wieku to pierwsza w Polsce wystawa ukazująca fenomen współczesnej sztuki botanicznej europejskiej i japońskiej. Prace współczesnych artystów prezentujemy w kontekście dzieł dawnych mistrzów ilustracji botanicznej: Basiliusa Beslera, Crispijna van de Passe Starszego i Młodszego, Jacoba Hoefnagela, Emanuela Sweerta, Elizabeth Blackwell i – przede wszystkim – Marii Sibylli Merian. Towarzyszą im, wchodząc w zaskakujące relacje wizualne i narracyjne, „obrazy kwiatów i ptaków” Hiroshigego. Przedstawiamy dzieła 35 twórców z Austrii, Francji, Holandii, Irlandii, Japonii, Niemiec, Polski, Rosji, Wielkiej Brytanii, Włoch.

© Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha, fot. Kamil A. Krajewski

© Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha, fot. Kamil A. Krajewski

W sztuce polskiej XXI wieku rośliny zazwyczaj stanowią stały rekwizyt pracowni artysty lub element martwych natur, często nasyconych skomplikowanymi znaczeniami symbolicznymi. I choć w Polsce trudno odnaleźć twórców związanych ze zjawiskiem współczesnej sztuki botanicznej, kontynuującej tradycję nowożytnej ilustracji roślinnej z albumów i herbariów, to bez wątpienia obecna jest głęboka, oryginalna refleksja o naturze i botanice, między innymi w kręgu młodych artystek, absolwentek krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Przedstawiamy dzieła kilku z nich. Katarzyna Makieła-Organisty maluje czule akwarelą lub temperą żółtkową na papierze zarówno te „brzydkie stworzenia”, jak i piękne. Z kolei projekt fotograficzny Edyty Dufaj i rzeźbiarski Kamili Piazzy dotykają fundamentalnych relacji człowiek – natura, człowiek – przyroda, człowiek – drzewo. O tym samym, lecz poprzez inną formę opowiadają pozornie baśniowe, niepokojące, leśne kompozycje Justyny Stoszek, a lęk i zagrożenie wizualizują Heliotropie Łukasza Huculaka.

Natomiast komputerowe Ogrody z Nowej botaniki Bożki Rydlewskiej, świadomie nawiązujące do Alicji w Krainie Czarów, oraz seria Stwory Karoliny Kowalskiej kreują świat zaskakująco bliski wyobrażeniom Marii Sibylli Merian. Serie Żywioły – woda i liście, Żywioły – lilie Iwony Ornatowskiej-Semkowicz z wiosny 2020 roku to reakcja autorki na pandemię, na zamknięcie, to przywołanie ocalającej mocy natury.

Botaniczne poszukiwania. Sztuka botaniczna w XXI wieku jest prezentowana w szczególnym momencie, gdy świat roślin i owadów, który uwiecznili w swoich dziełach artyści, zarówno współcześni, jak i dawni, zagrożony jest wyginięciem. Być może zobaczenie tych niezwykłych i pięknych prac w Muzeum Manggha skłoni nas do refleksji, a także pozwoli inaczej przetrwać czas pandemii.

W tym miejscu pragnę gorąco podziękować Sylvii Peter, pomysłodawczyni tej jakże inspirującej wystawy, kuratorce, autorce esejów oraz artystce sugestywnych obrazów natury.